علائم پوکی استخوان

علائم پوکی استخوان چیست؟

استخوان بافت زنده ای است که مدام در حال شکسته شدن و جایگزینی است. پوکی استخوان وقتی ایجاد می شود که سرعت ایجاد استخوان جدید با از بین رفتن استخوان قدیمی همخوانی نداشته باشد. باید گفت پوکی استخوان هیچ گونه علامت خاصی ندارد و اغلب افراد زمانی به بیماری خود پی می برند که یک شکستگی یا ترک خوردگی در استخوان های آنها ایجاد شود.

اگر شما نیز می خواهید در سنین پیری به چنین مشکلاتی دچار نشوید باید از دوران جوانی به یکسری علائم توجه داشته باشید؛ با اینکه بیماری پوکی استخوان یک بیماری خاموش است یعنی بدین معنا که هیچ گونه علائمی ندارد اما با توجه به برخی علائم می توان روند پیشرفت این بیماری را کندتر کرد. در ادامه به شایع ترین علائم پوکی استخوان اشاره کرده‌ایم:

به راحتی دچار شکستگی استخوان می شوید

یکی از بیماری هایی که خیلی پنهان و البته بصورت نامرئی به سراغ افراد می آید «پوکی استخوان » است ، عارضه ای که در سال های اخیر شدت آن میان زنان و مردان ایرانی بخصوص در افراد میان سال بیشتر شده است.

اگر شما جزو افرادی هستید که با یک زمین خوردن ساده دچار شکستگی استخوان می شوید؛ به احتمال زیاد دچار پوکی استخوان هستید. همان طور که می دانید به سست و ضعیف شدن بافت استخوان، پوکی استخوان می گویند که سرانجام چنین چیزی شکستگی استخوان خواهد شد.

شکستگی‌ لگن خطرناک‌ترین نوع شکستگی ناشی از پوکی استخوان است، گاهی بر اثر این عارضه، سر استخوان ران می‌شکند و شکستگی ممکن است حتی منجر به مرگ شود. در این نوع از شکستگی کیفیت زندگی بیشتر بیماران کاهش پیدا کرده و فرد پس از این اتفاق دیگر نخواهد توانست مانند قبل راه برود.

به طور مداوم به دردهای عضلانی و استخوانی دچار هستید

کاملا طبیعی است که با افزایش سن، درد و کوفتگی به سراغتان بیاید. اما تکرار بیش از حد این نوع دردها کمی خطرناک است و نشان دهنده کمبود ویتامین دی و کلسیم در بدن است و همان طور که می دانید کمبود چنین موادی در بدن منجر به تحلیل رفتن استخوان ها شده و در نهایت موجب پوکی استخوان می شود. پس باید این نوع دردها را جدی بگیرید و بی توجه از آن نگذرید.

دردهای عضلانی نیز باید مورد توجه قرار بگیرند؛ خصوصا دردهای عضلانی در ساق پا، زیرا اگر درد ساق پا به هنگام شب اتفاق بیفتد نشان دهنده این است که مقدار کلسیم، پتاسیم خونتان بسیار پایین است.

درد استخوان کمتر از درد مفصل و درد عضله شایع است. گاهی علت درد استخوان واضح است مانند شکستگی و در مواردی هم ممکن است تشخیص علت آن نیاز به بررسی بیشتری داشته باشد. علت درد استخوان هرچه باشد مهم بوده و باید جدی گرفته شود.

بسیاری از دردهایی که در استخوان یک اندام حس میکند ممکن است منشا استخوانی نداشته و از محل دیگری ارجاع شده باشد. پوکی استخوان یکی از عواملی است که می تواند باعث درد در استخوانی که دچار ضعف و سستی شده است؛ شود.

در گرفتن اشیاء دچار اختلال هستید

گرفتن دستگیره و باز کردن در ظرفها برای هر فردی کار راحت و آسانی است؛ اما در صورتی که در باز گرفتن و گرفتن چنین اشیائی دچار مشکل هستید بهتر است هر چه سریعتر فکر به حال مشکل خود بکنید و از یک پزشک متخصص ارتوپد کمک بگیرید؛ زیرا چنین چیزی نشان دهنده ضعیف شدن استخوان ها و بروز مشکلاتی در استخوان ها است.

به صدای استخوان ها نیز توجه ویژه داشته باشید؛ شنیده شدن صدای غیر طبیعی از استخوان همچون تق تق از دیگر نشانه های ضعیف شدن استخوان هاست.

ناخن های شکننده دارید

ناخن‌ها از اجزای مهم بدن هستند که علاوه بر اثرات حفاظتی، از جهات دیگری نیز اهمیت دارند، بنابراین رشد مناسب و سلامت ناخن‌ها باید همواره مورد توجه قرار گیرد. کمبود کلسیم و کلاژن دو مورد از مهم ترین دلایل شکننده بودن ناخن هاست.

اگر به صورت مکرر ناخن های شما می شکنند و به راحتی ریش ریش می شوند؛ ممکن است بدین معنا باشد که مشکلی در استخوان ها شما وجود دارد.

پایین بودن سطح هورمون استروژن در بدن

استروژن، هورمونی است که در تخمدان های زنان تولید می شود. با این حال، در بدن مردان هم به مقدار کمی یافت می شود. استروژن یک هورمون جنسی محسوب می شود زیرا رشد جنسی را در زنان تنظیم می کند.

استروژن به حفظ سلامت و استحکام استخوان ها کمک می کند. با کاهش سطح استروژن، ممکن است استخوانها تحلیل بروند؛ به همین دلیل است زنان بعد از یائسگی در معرض خطر پوکی استخوان قرار می گیرند.

به همین جهت پیشنهاد می شود زنان با فرا رسیدن دوران یائسگیشان از سطح هورمون های بدنشان مطمئن شوند و در صورت کمبود این هورمون ها با هورمون درمانی تحت درمان قرار بگیرند. 

قد شما به مرور زمان کوتاه تر می شود

متاسفانه باید بگویم پوکی استخوان از جمله بیماری های است که بیشتر از آنکه علائم داشته باشد؛ عوارض دارد! یکی از عوارض باورنکردنی پوکی استخوان، کوتاه شدن قد است.

 اگر در سنین میانسالی با کوتاه شدن قدتان مواجه شدید بهتر است نگران سلامتی تان شوید و از عوارض این عارضه باخبر شوید مهمترین عامل کوتاهی قد در میانسالی پوکی استخوان است.

این امر یعنی کوتاه شدن قد به دنبال پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که توده استخوانی و غضروف بین استخوان ها طی سالینان سال بر اثر استفاده زیاد و سنگین از آن کاهش پیدا کند.

علائم پوکی استخوان در ستون فقرات

تغییر شکل ستون فقرات و ابتلا به قوز کمر از شایع ترین عوارض و علائم پوکی استخوان در ستون فقرات است که به دنبال فشردگی و شکستگی مهره‌ها رخ می دهد.

قوز کمری که اغلب پس از پوکی استخوان ایجاد می شود  با عوارض زیادی همراه است که از مهم ترین آنها می توان این موارد اشاره کرد:

• قوز کمر فشار زیادی را به ستون فقرات وارد کرده و منجر به ضعیف شدن استخوان های ستون فقرات می شود
• فشار وارده به ستون فقرات از جانب قوز کمر، در برخی مواقع به قدری شدید است که موجب ترک برداشتن و فشرده شدن مهره ها و استخوان های ستون فقرات می گردد
• افرادی که دارای قوز کمر و پشت هستند ظاهری خمیده دارند و در شانه های آنها گردی قابل توجهی مشاهده می شود که همین مورد موجب کم شدن اعتماد به نفس فرد و نارضایتی وی می گردد.

آیا من هم در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستم؟

با توجه به استانداردهای ذکر شده در سال 2014 درباره‌ی جهانی شدن پوکی ‌استخوان، افرادی که شرایط زیر را دارند؛ در معرض ابتلا به پوکی استخوان بوده و باید مورد تست غربال‌گری قرار گیرند:

• افراد مسن و خانم های بالای 45سال
• افراد سیگاری و الکلی
• افراد بی تحرک
• افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به پوکی استخوان را دارند
• افرادی که رژیم غذایی مناسبی ندارند
• افرادی که سابقه تیروئید یا شکستگی استخوان دارند
• افرادی که کافئین و کورتون مصرف می کنند

آیا احتمال ابتلا به پوکی استخوان در زنان و مردان فرق دارد؟

شاید شنیده باشید که پوکی استخوان را بیشتر بیماری خانم‌ها می‌دانند. اما آقایان هم به‌هیچ‌وجه مصون نیستند و ممکن است به این وضعیت تحلیل استخوانی دچار بشوند.

بنابر آماری که پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1401 ارائه داده، شیوع پوکی استخوان در جمعیت بالای 60 سال ایران، بیش از 42درصد افزایش داشته است. این بیماری در خانم‌های بالای 60 سال شیوع 62درصدی، و در آقایان شیوع 24درصدی دارد.

البته حدود 70درصد خانم‌هایی که در معرض پوکی استخوان و شکستگی استخوان هستند، اصلا برای تشخیص بیماری خود مراجعه‌ای به پزشک نداشته‌اند و بنابراین هیچ‌گونه اقدامات تشخیصی برایشان انجام نشده است.

شاید این حقایق آماری درباره پوکی استخوان در کشورهای دیگر هم برایتان قابل‌توجه باشند:

• به‌طور متوسط، در هر 3 ثانیه، یک نفر در دنیا به‌خاطر ابتلا به پوکی استخوان، یک استخوانش می‌شکند.
• در ایالات متحده، از هر 2 خانم بالای 50 سال، یک نفر در طول زندگی‌اش دچار شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان می‌شود.
• پیش‌بینی می‌شود تا سال 2040 میلادی، تعداد شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان حدود 68درصد افزایش یافته و به 3٫2میلیون مورد در سال برسد.
• شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان در کشور آمریکا، باعث بیش از 432هزار بستری در بیمارستان‌ها، و بیش از 180هزار پذیرش در خانه‌های سالمندان است.
• کمتر از 20درصد خانم‌های مبتلا به پوکی استخوان، مورد درمان قرار می‌گیرند؛ حتی پس از شکستن استخوان!

نکته مهم دیگر اینکه پوکی استخوان در زنان زودتر شروع شده، و به‌دلیل تغییرات هورمونی در سنین میان‌سالی بدتر می‌شود. اما با گذر از سن 65سالگی، استخوان‌های هر دو جنس با سرعت تقریبا یکسانی تحلیل می‌رود.

بنابر آمار پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم که پیش‌تر به آن اشاره شد، حدود 4200 مرگ به‌علت شکستگی ناشی از پوکی استخوان طی هر سال در کشورمان داریم. بنابراین باید پوکی استخوان را به‌موقع شناسایی و درمان کنیم.

علائم پوکی استخوان در زنان

زنان نسبت به مردان بیشتر به پوکی استخوان دچار می شود؛ کاهش سطح هورمون استروژن در یائسگی یکی از مهم ترین دلایل ابتدا به پوکی استخوان در زنان می باشد.

وجود هورمون استروژن برای داشتن استخوان های سالم بسیار ضروری است. زیرا استروژن هورمونی است که باعث تحرک و جذب کلیسم از روده ها شده و بدین طریق ترکیب استخوان سازی را بیشتر می کند.

پس از یائسگی سطح استروژن خون کاهش می یابد و همین عامل منجر به کاهش سریع تراکم استخوان و ابتلای زنان به پوکی استخوان می شود. علائم پوکی استخوان در زنان مشابه مردان است و عموما در مراحل اولیه علامت خاصی ندارند و علائم آن کم کم پس از اینکه بیماری پیشرفت کرد ظاهر می شود.

از مهم ترین علائم پوکی استخوان در زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کوتاه شدن قد در گذر زمان
• خمیده شدن و مشکل در راست نشستن
• اختلال در راست ایستادن
• درد مداوم مفاصل بدن
• صدا دادن مفاصل بدن از جمله زانو
• بروز درد های در ستون فقرات
• درد لگن در زنان
• شکسته شدن استخوان ها با وارد شدن کمترین ضربه به استخوان

بیماری پوکی استخوان یا استئوپروز شایع ترین بیماری متابولیکی استخوان است که نیمی از زنان بالای 50سال را درگیر می کند. شیوع بیماری پوکی استخوان در چنین افرادی شایع تر از سایرین می باشد:

• زنانی که دچار یائسگی زودهنگام شده اند
• زنانی که تجربه جراحی برداشتن تخمدان ها قبل از یائسگی را داشته اند
• زنانی که مقدار کمی کلسیم دریافت می کنند.
• زنان بی تحرک و کسانی که به قدر کافی ورزش نمی کنند
• افرادی که سابقه خانوادگی ابتدا به پوکی استخوان را در خانواده خود دارند.
• افراد مبتلا به پرکاری تیروئید
• زنانی که در طولانی مدت داروهای استروئیدی خوراکی را مصرف می کنند.

علائم پوکی استخوان در مردان

با اینکه پوکی استخوان به عنوان یک بیماری شایع در میان زنان شناخته می شود اما شیوع آن در میان مردان نیز کم نیست و امروزه تعداد زیادی از مردان درگیر این بیماری هستند.

همان طور که اشاره شد بیماری پوکی استخوان زمانی ایجاد می شود که استخوان ها به جای جذب و ذخیره کلسیم از منابع کلسیم ذخیره شده در اسکلت بدن استفاده می کنند. در این حالت استخوان ها نازک و شکننده می شوند و مقاومت خود را از دست می دهند.

بیماری پوکی استخوان در مردان با چنین علائمی آشکار می شود:

• کم شدن دامنه حرکتی و ناتوانی در انجام فعالیت روزمره
• شکننده بودن ناخن ها
• کوتاه شدن قد
• بروز مشکلاتی در دست گرفتن اجسام
• کم شدن تراکم دندان ها و زوال لثه
• قوز پشتی یا وضعیت نامناسب اندام ها
• کمردرد

مردان نسبت به زنان با روند کندتر و پس از 65سالگی به پوکی استخوان مبتلا می شوند. به همین جهت پوکی استخوان در مردان نسبت به زنان ناشناخته تر است. علت اصلی پوکی استخوان در مردان، کم شدن سطح تستسترون خون است. تستسترون در مردان برای سالم نگه داشتن استخوان ها بسیار ضروری است.

در مردان بالای65سال میزان تستسترون خون بسیار کم می باشد؛ از این رو احتمال پوکی استخوان نیز در آنها افزایش می یابد. از جمله شایع ترین عواملی که احتمال پوکی استخوان در مردان را افزایش می دهد عبارت‌اند از:

• کاهش ترشح تستسترون و کورتیکوییدها
• مصرف سیگار و دخانیات
• ناراحتی های روحی و روانی
• بالا بودن وزن بدن
• کم تحریکی یا عدم تحرک
• تغذیه نامناسب
• بی اشتهایی عصبی

منابع :

health.harvard.edu

amgen.com

isna.ir