هیچ درمان قطعی برای آرتروز زانو وجود ندارد، اما درمان می تواند به کاهش ناراحتی و کاهش آسیب کمک کند. همچنین میتواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد و به شما کمک کند تا فعالیت‌های روزانه‌تان را بهتر انجام دهید.
گزینه های درمانی شما به نیازهای فردی‌تان بستگی دارد که شامل سابقه پزشکی، سطح درد و تأثیر آرتروز بر زندگی روزمره شما میشود.
آرتروز یا ساییدگی مفصل زانو چیست؟
مفصل زانو از مشارکت سه استخوان ران، درشت نی و استخوان کشکک زانو ساخته شده است. این مفصل هم حرکات لولایی بصورت خم و باز شدن دارد و هم تا حدودی میتواند حرکات چرخشی حول محور طولی را انجام بدهد. مفصل زانو بیش از هر مفصل دیگری در بدن مستعد آسیب دیدن است و این به خاطر نیروهای زیادی است که این مفصل باید تحمل بکند.
تمامی قسمت های این مفصل از غضروف پوشیده شده است؛ غضروف مفصلی زانو که از جنس غضروف کلاژن است بافتی سفید، با قوام شبیه لاستیک و لغزنده است. کلفتی غضروف زانو حدود شش میلیمتر است. وظیفه غضروف ایجاد سطحی لغزنده است که به توسط آن استخوان ها بتوانند در سطوح مفصلی به راحتی بر روی یکدیگر حرکت کنند.
این بافت همچنین به خاطر قوام لاستیکی که دارد یک جذب کننده شوک است و موجب میشود تا نیروهای شدید و ناگهانی که به مفصل زانو وارد میشود در آن مستهلک شده و به استخوان صدمه ای وارد نشود.
در بیماری آرتروز ، فضای مفصلی به دلیل ساییدگی غضروف کاهش می یابد و استخوان های زانو به یکدیگر نزدیک می شوند.
در طول روز مفصل زانو به دلیل فعالیت های بدنی مداوم در معرض ضربه قرار دارد این ضربات آسیب هایی را به عضروف مفصلی وارد می کنند؛ غضروف تا جایی که می تواند این آسیب ها را ترمیم می کند اما گاهی اوقات این آسیب های وارده به مفصل به قدری شدید هستند ک بدن دیگر قدرت ترمیم ندارد و نمی تواند اینگونه آسیب را درمان کند در این حالت غضروف مفصلی به تدریج خراب شده و همین موضوع موحب شروع ساییدگی مفصل زانو می شود.
علائم آرتروز زانو
علائم بیماری آرتروز معمولا با درد زانو مخصوصا هنگام راه رفتن شروع می شود و پس از آن با پیشرفت بیماری ممکن است بیمار درد را حتی در حین استراحت نیز احساس کند. درد زانو در بیماری آرتروز اغلب داخل یا اطراف مفصل زانو حس می شود. همچنین درد ممکن است در قسمت داخل، خارج یا پشت زانو نیز حس شود و به نواحی بالاتر و پایین تر زانو نیز گسترش پیدا کند.
بیماری آرتروز در صورت پیشرفته بودن نیز ممکن است باعث تغییر شکل مفصل زانو شده و باعث عدم توانایی بیمار برای تحرک شود. بنابراین شناخت علائم بیماری و تشخیص زود هنگام آن، در درمان بیماری و پیشگیری از عوارض آن بسیار موثر می باشد. علاوه بر موارد ذکر شده علائم آرتروز را می توان به صورت زیر بیان کرد :
- درد شدید زانو که به تدریج و به مروز زمان افزایش می یابد
- ورم زانو و تحریک پذیری شدید آن
- قفل شدن ناگهانی زانو
- صدا دادن مفصل زانو
- کاهش دامنه حرکتی بیمار
- از بین رفتن فضای موجود میان مفاصل زانو به دلیل تخریب غضروف
- تغییر شکل زانو به دلیل ضعف عضلات اطراف مفصل زانو
علت آرتروز زانو
عواملی مانند سن و جنسیت، وزن و فاکتورهای ژنتیکی، آسیب های وارده بر زانو که منجر به آسیب دیدگی مینیسک یا رباط های زانو شده است، ضعف عضلانی و عدم انعطاف پذیری آن ها احتمال ابتلا به آرتروز را افزایش می دهند.علاوه بر این شاخص ها افرادی که در حرفه و شغل خود مجبور هستند دائما زانوی خود را خم و راست کنند و یا مدتی طولانی با زانوی خمیده به فعالیت بپردازند و ورزشکارانی که ورزش های سنگین انجام می دهند بیش از دیگران در معرض ابتلا به آرتروز هستند.
اکثر عواملی که منجر به بروز درد مفاصل می شوند به دلیل التهاب یا اختلال در عملکرد مفاصل هستند. به همین علت باید جهت درمان درد مفاصل تلاش شود تا این التهاب رفع گردد. جهت رفع درد مفاصل باید بیماری ای که باعث بروز این عارضه شده است درمان شود. درد مفاصل ممکن است بر اثر بیماری های مختلفی از جمله آرتروز باشد. بنابراین جهت درمان باید در ابتدا علل وعوامل اصلی عارضه مشخص شده و سپس اقدام به درمان آن صورت پذیرد. درد مفاصل ممکن است ناشی از بیماری های دیگری نظیر آرتریت باشد که علائمی شبیه آرتروز دارد.
آرتریت یک بیماری خود ایمن است که شباهت بسیاری به بیماری روماتیسم دارد. آرتریت باعث ملتهب شدن مفاصل بدن شده و منجر به درد مفاصل می گردد.
حتما بخوانید: عوارض آرتروز زانو
درمان آرتروز مفصل زانو بدون جراحی
بیماری آرتروز زانو درمان قطعی ندارد. اما پیشگیری از آرتروز زانو و کنتر علائم بیماری قابل انجام است. در برخی موارد پیشرفته نیز هنگامی که شخص توانایی راه رفتن خود را به طور کامل از دست می دهد و هیچ کدام از درمان های دارویی و غیر دارویی نیز موثر نمی باشند پزشک اقدام به تعویض مفصل زانوی بیمار می کند.
توجه داشته باشید که جراحی تعویض مفصل زانو همیشه به عنوان آخرین راه حل و آخرین گزینه درمانی محسوب می شود و انجام آن نیز طبق تشخیص متخصص ارتوپد صورت می پذیرد.
جراح ارتوپد پس از انجام معاینات دقیق و بررسی وضعیت بیماری شما، روش های درمان مخصوص به شما را برای درمان ساییدگی مفصل زانو طراحی می کند. درمان بیماری ساییدگی مفصل زانو در مراحل اولیه، روش های ساده و غیرجراحی است که از جمله برنامه های درمانی بدون جراحی مخصوص ساییدگی مفصل زانو عبارت‌اند از:
کاهش وزن
در اغلب موارد درمان های غیر دارویی و اصلاح سبک زندگی روش هایی موثر در درمان آرتروز و پیشگیری از ابتلا به آن به شمار می روند. همان طور که بیان شد آرتروز زانو درمان قطعی ندارد. اما می توان با به کار گیری روش هایی موثر از شیوع آن جلوگیری کرد. یکی از این راهکارها کاهش وزن می باشد.
افراد دارای اضافه وزن که مبتلا به آرتروز نیز هستند با رسیدن به وزنی ایده آل می توانند علائم بیماری آرتروز زانو را تا حد زیادی کاهش دهند. توجه داشته باشید که کاهش وزن باید تحت نظر متخصص تغذیه و طبق برنامه ای منظم انجام شود تا مشکلی برای بیمار به وجود نیاید.
پیاده روی
پیاده روی سریع یکی از موثرترین فعالیت هایی است که در دسترس همگان قرار دارد و هر فرد با هر شرایطی می تواند به آن بپردازد. پیاده روی در سلامت سالمندان مخصوصا افراد مبتلا به آرتروز، پوکی استخوان و بیماری های قلبی عروقی تاثیر مثبتی دارد. اما باید دقت شود که هنگام پیاده روی از کفش های مناسب استفاده شده و از راه رفتن روی سطوح ناهموار و دارای شیب زیاد نیز خودداری شود.
انجام ورزش های آبی نظیر ایروبیک در آب نیز برای افراد مبتلا به آرتروز مفید می باشد. همچنین افراد دارای اضافه وزن نیزمی توانند از ورزش هایی مانند دوچرخه ثابت بهره ببرند و به سلامت مفاصل زانوی خود کمک کنند.
ورزش کردن
ورزش های مخصوص آرتروز زانو با تاثیری که بر استحکام مکانیکی و تقویت عضلات مفصل زانو دارد می تواند بروی بهبودی و ترمیم غضروف ها تاثیر بگذارد. ورزش همچنین با افزایش گردش خون به انعطاف پذیری مفصل نیز کمک می کند. از جمله حرکات ورزشی موثر در درمان آرتروز زانو شامل:
حرکت کششی عضله همسترینگ
برای انجام این حرکت نیاز به یک باند یا پارچه ای بلند نیاز دارید تا پارچه را دور کف پا بیندازید؛ بدین صورت که دو سر پارچه را با دست گرفته و پارچه را دور کف پا بیاندازید؛ سپس شروع به کشیدن آن پارچه بکنید تا عضله پشت پا کشیده شود. این تمرین را به مدت 20ثانیه برای هر دو پای خود امتحان کنید.
انقباض عضله چهار سر ران
به پشت دراز بکشید و هر دو پا را کنار هم صاف روی زمین قرار دهید. حالا با انقباض عضله ی چهار سر ران پشت زانوی خود را به یک پد یا حوله فشار دهید و 5 ثانیه در حال انقباض نگه دارید.
حرکت کششی عضله پشت ساق پا با صندلی
برای انجام این حرکت در حالتی که در پشت صندلی قرار گرفته اید؛ با دو دست صندلی را نگه دارید. یکی از پا را جلو آورده و دیگری را کمی عقبتر نگه دارید. حال با فشار بر روی پاشنه یکی از پاها و با راست و خم شدن به جلو عضله ی ساق پای چپ را بکشید.
بالا بردن یک پا در حالت دراز کشیده
برای شروع این حرکت به پشت روی زمین دراز بکشید. پاها باید کشیده شده و دست‌ها در اطراف بدن قرار داشته باشد و با خم کردن زانوها، کف پاها برروی زمین قرار گرفته باشد. حالا یک پا را صاف کرده و به اندازه 30درجه بالا بروید. این کار را با هر دو پای خود انجام دهید و هر پا را می توانید5ثانیه نگه دارید.
استفاده از وسایل کمکی
استفاده از کفی یا زانوبندهای طبی نیز در کاهش علائم و درد ناشی از بیماری آرتروز موثر می باشد. این وسایل مانع اعمال فشار بیش از حد به زانو شده و در کاهش درد بیمار موثر می باشد. استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر نیز در کاهش فشار وارد شده به زانو موثر می باشد. البته بهتر است قبل از استفاده از این وسایل با متخصص ارتوپد مشورت نمایید.
استفاده از تکنیک های فیزیوتراپی
روش های درمانی فیزیوتراپی می توانند در کاهش دردهای شدید آرتروز موثر باشند. این روش ها شامل گرما درمانی، سرما درمانی، الکتروتراپی و لیزر درمانی می باشد که هر یک به نوبه خود در کاهش علائم آرتروز زانو موثر می باشند. روش هایی مانند طب سوزنی نیز ممکن است در برخی افراد تاثیرات مثبتی بر جای گذارد اما هنوز به عنوان یک روش علمی و قطعی برای درمان آرتروز شناخته نشده است.
درمان دارویی
در برخی افراد روش های غیر دارویی موثر نبوده و به کاهش علائم بیماری منجرنمی شود. این گونه افراد مجبور به استفاده از داروهای مسکن مانند استامینوفن و داروهای ضدالتهابی می باشند. استفاده از پمادهای موضعی نیز می تواند تا حدی موثر واقع شود. از معروفترین داروهای ضد التهاب می توان به ایبوپروفن و آسپیرین اشاره کرد که همه ما با آن آشنایی داریم. این نوع داروها عموما از خاصیت ضددردی نیز برخوردارند و با کم کردن تورم و التهاب حاصل از آرتروز زانو در کاهش درد نیز بکار برده می شوند.
تزریقات مفصلی
تزریقات داخل مفصل زانو نیز یکی از رایج ترین روش های تسکین درد و بهبود عملکرد زانو در بیماران مبتلا به آرتروز زانو است. تزریق به درون مفصل زانو با کمک داروها و مواد طبیعی بسیاری انجام می شود که از پرکاربردترین و رایجترین آن می توان به تزریق کورتون درون مفصل، تزریق ژل یا هیالورونیک اسید و تزریق پی آر پی اشاره کرد.
کورتون
داروی کورتون به گونه ای طراحی شده است که شبیه به هومورن طبیعی بدن یعنی هومورن کورتیزول باشد؛ به کمک این تزریق، التهاب حاصل از آرتروز کاهش می یابد.
هیالورونیک اسید
این ماده به طور طبیعی و فشرده شده در مفصل زانو و سایر مفاصل بدن موجود است که این ماده موجب نگه داشتن آب در غضروف می شود. در مفصلی که در اثر آرتروز دچار آسیب شده است، میزان هیالورنیک اسید بسیار محدود بوده و به طور چشم گیری کاهش می یابد به همین جهت پزشک برای کاهش درد و افزایش انعطاف پذیری مفصل زانو ماده هیالورونیک اسید را مستقیم وارد مفصل زانو می کند.
روش پی آر پی
تزریق پی آر پی یا پلاسمای غنی شده از پلاکت یکی از روش های نوین تزریق مفصلی محسوب می شود و دارای تاثیر طولانی مدت نیز می باشد. در روش تزریق پی آر پی از خون خود بیمار برای درمان کردن استفاده می شود. در این روش، خون از خود بیمار گرفته شده و در سانتریفیوژ چرخانده می شود تا پلاکت خون از آن جدا شود. سپس پلاسمای غنی از پلاکت در ناحیه ی آسیب دیده ی بدن بیمار تزریق می شود.در افراد مبتلا به آرتروز خفیف و با سن کمتر از 70 سال که دارای اضافه وزن و کم خونی نیز نیستند این روش به عنوان یک روش موثر به شمار می رود.
اوزون تراپی
اوزون تراپی یک روش پرکاربرد در درمان بیماری های مفصلی است که این درمان بوسیله سه گاز اتم اکسیژن صورت می گیرد. این گاز با خاصیت ضد التهابی که دارد باعث از بین رفتن التهاب مفصل ها شده و همین موضوع در بهبودی سریعتر بیماری بسیار موثر است. همچنین اوزون با افزایش جریان خون در مفصل شرایط را برای ترمیم بافت های آسیب دیده فراهم می آورد و بدین طریق سبب درمان بیماری آرتروز زانو می گردد. این روش در مقایسه با روش پی آر پی دارای تاثیر کمتر و کوتاه تری نیز می باشد.
در روش پزشک مقدار بسیار کمی از گاز اوزون را به بدن انتقال می دهد. اوزون تزریق شده در بدن با تاثیری که در گردش خون دارد موجب افزایش ترمیم و بازسازی غضروف ها شده از این رو از ساییدگی زانو جلوگیری می کند.
درمان آرتروز زانو از طریق جراحی
جراحی آخرین روش درمان ساییدگی مفصل زانو است که هنگامی از این روش استفاده می شود که علائم درد و مشکلات بیمار با ورزش کردن، استفاده از دارو و دیگر روش های غیرجراحی تسکین نیابد. در این صورت جراح ارتوپد برای خلاصی بیمار از دردهای بوجود آمده در ناحیه زانو انجام عمل جراحی را پیشنهاد می دهد. از جمله روش های جراحی برای درمان آرتروز مفصل زانو عبارت‌اند از:
جراحی آرتروسکوپی
آرتروسکوپی زانو یک روش جراحی است که می تواند مشکلات در مفصل زانو را تشخیص و درمان کند. در طی این روش، جراح شما یک برش بسیار کوچک را انجام می دهد و یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ را وارد زانوی شما می کند. سپس جراح می تواند یک مشکل را با زانو بررسی کند و در صورت لزوم با استفاده از ابزار کوچک درون آرتروسکوپ، مسئله را تصحیح کند.
جراحی استئوتومی
در صورتی که ساییدگی مفصل زانو موجب شکستگی مفصل شود در این صورت جراح به کمک جراحی استئوتومی اقدام به برداشتن و اره کردن استخوان شکسته شده می کند. هدف از انجام این جراحی این است شکل ساختار استخوان تغییر کند و طول استخوان تصحیح شود.
جراحی تعویض مفصل زانو
در صورتیکه درد زانو به قدری شدید باشد که زندگی روزمره بیمار را مختل کند و به هیچ کدام از درمان های قبلی جواب ندهد آخرین راه استفاده از جراحی تعویض مفصل زانو است.
در این روش، قسمت های شکسته شده استخوان از بدن خارج شده و به جای آنها یک مفصل مصنوعی قرار میگیرند. در برخی مواقع بین مفصل مصنوعی کار گذاشته شده، نوعی پلاستیک بسیار مقاوم گذاشته میشود تا بهتر بتوانند روی یکدیگر حرکت کنند.
انتخاب روش مناسب درمان برعهده پزشک ارتوپد می باشد و پزشک این تصمیم را با توجه به شرایط بیمار و میزان آسیب دیدگی زانوی او می گیرد. توجه داشته باشید که هر زانو دردی به معنی ابتلا به آرتروز نیست و باید معاینه دقیق و عکسبرداری انجام شود تا بتوان تشخیص قطعی داد.
منبع :
مطالب مشابه
با افزایش سن، درد زانو به‌طور طبیعی ایجاد میشود. بااین‌حال، سن تنها عامل پشت زانودرد نیست. امروزه حتی افراد 30 تا 40 ساله نیز درد زانو را تجربه می‌کنند که بیشتر به‌دلیل اضافه‌وزن و سبک زندگی کم‌تحرک است.
گاباپنتین به ندرت برای درمان آرتروز تجویز میشود. بااین‌حال، ممکن است زمانی تجویز شود که سایر داروها شکست خورده باشند، یا کسی نتواند سایر درمان‌های توصیه‌شده را مصرف کند.
اگر آرتروز دارید، باید بدانید رژیم غذایی تأثیر قابل توجهی بر سلامتی شما می‌گذارد. برخی غذاها مانند شکر، نمک، لبنیات و ... برای آرتروز مضر هستند و اغلب منجر به التهاب، تحریک بیماری و تشدید درد می‌شوند.
عدم درمان روماتیسم مفصلی اثرات گسترده‌ای بر روی بدن می‌گذارد. این بیماری علاوه بر مفاصل بر پوست، مغز، قلب و سایر نواحی نیز تأثیر می‌گذارد. در عین حال مصرف داروهای مختلف نیز میتواند عوارض جانبی دیگری در سراسر بدن ایجاد کند.
روماتیسم به علت های مختلف ازجمله افزایش سن، ژنتیک، رژیم غذایی نامناسب، عدم تحرک و ... اتفاق میفتد. آرتریت روماتوئید (روماتیسم) نوعی بیماری خودایمنی است که میتواند باعث درد، تورم و سفتی مفاصل شود.
قرص و دارو‌هایی که برای درمان روماتیسم مفصلی استفاده میشود نقش اساسی در کنترل پیشرفت و علائم این بیماری دارند. شروع درمان بلافاصله پس از تشخیص مؤثرتر است و بهترین مراقبت‌های پزشکی، ترکیبی از داروهای آرتریت روماتوئید با روش‌های درمانی دیگر است.
انواع بیماری‌های روماتیسمی بیماری‌هایی هستند که گروه‌های سنی مختلف را تحت تأثیر قرار می‌دهند و ازنظر شدت در افراد مختلف به‌شکلی متفاوت بروز پیدا می کنند. اختلالات روماتیسمی به دو دسته التهابی و غیرالتهابی تقسیم می‌شوند که در این مطلب به بررسی آنها می‌پردازیم.
تمرینات ورزشی برای اصلاح زانوی ضربدری به فرد در درمان پای ضربدری کمک می‌کند. این تمرینات به‌عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای اصلاح زانوی ضربدری در نظر گرفته میشود.
تنها راه کاهش درد آرتروز زانو مصرف داروها نیست. بلکه می‌توانید با تغییری اندک در سبک زندگی خود به کاهش درد ناشی از آرتروز زانو و بهبود کیفیت زندگی کمک کنید.
آرتروز یا استئوآرتریت (OA) همیشه ارثی نیست، اما کارشناسان معتقدند ممکن است جزئی ژنتیکی وجود داشته باشد که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. درحالی‌که ژنتیک در افزایش خطر ابتلا به آرتروز نقش دارد، این بیماری ارثی نیست.