عوارض تعویض مفصل زانو چیست؟

عمل تعویض مفصل مانند هر عمل جراحی دیگری، عوارضی احتمالی دارد. بیمار پیش از اینکه تحت عمل قرار بگیرد، باید با ریسک‌هایش آشنا شده و آن‌ها را بپذیرد. در این مقاله سراغ رایج‌ترین ریسک‌ها و عوارض احتمالی عمل جراحی تعویض مفصل زانو می‌رویم تا با اطلاعات کامل، و دید بازتری برای چگونگی درمان مفصل زانویتان تصمیم بگیرید.

جراحی تعویض مفصل زانو

زانو درد از شایع ترین عوارضی است که افراد مسن با آن روبرو هستند و تعویض مفصل زانو یکی از موثرترین روش ها در درمان این بیماری به حساب می آید. زانو یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن به شمار می رود و به دلایل متعددی مانند بیماری آرتروز استخوان ، استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید تخریب شده و مفاصل از بین می روند.

پزشک پس از معاینه وعکسبرداری از پای بیمار در صورت احساس درد و ساییده شدن استخوان ها روی یکدیگر تصمیم به تعویض مفصل زانو می گیرد. جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی نوعی جراحی ارتوپدی می باشد که از طریق آن مفصل استخوان های ران و درشت نی در زانو با مفصل مصنوعی جایگزین می شوند.

عمل تعویض مفصل زانو چه عوارض و ریسک‌هایی دارد؟

اگر درمان‌های ساده‌تر مناسب نبودند، یا انتظار پزشک و بیمار را برآورده نکردند، کار به عمل جراحی تعویض مفصل زانو می‌رسد. این عمل جراحی بسیار رایج است، اما بدون ریسک و عوارض هم نیست.

بنابر آمار، عوارض عمل تعویض مفصل زانو فقط در یک مورد از هر 20 عمل جراحی رخ می‌دهند، که بیشترشان هم عوارض جزئی هستند و با کمی رسیدگی، برطرف می‌شوند.

 رایج‌ترین عوارض احتمالی تعویض مفصل زانو امل موارد زیر می‌شوند:

• عفونت زخم، که به‌طور معمول با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. البته گاهی اوقات این زخم ممکن است عمیقا عفونی شده و به جراحی نیاز داشته باشد؛
• خونریزی غیرمنتظره در مفصل زانو،
• آسیب به رباط‌ها، شریان یا عصب‌های ناحیه اطراف مفصل زانو،
• گاهی به‌خاطر کاهش حرکت پا طی چند هفته ابتدایی بعد از عمل، لخته در وریدهای پا ایجاد می‌شود البته با پوشیدن جوراب‌های طبی، راه رفتن یا انجام حرکت‌های ورزشی بلافاصله بعد از جراحی، و مصرف داروهای ضدانعقاد می‌توان از این عارضه پیشگیری کرد؛
• شکستگی در استخوان اطراف مفصل مصنوعی، حین یا بعد از جراحی،
• تشکیل استخوان اضافی اطراف مفصل مصنوعی زانو، و محدود کردن حرکت زانو، که با جراحی دیگری باید آن را برطرف کرد؛
• ایجاد بافت اضافی زخم و محدود کردن حرکت زانو، که برطرف کردن این هم به جراحی دیگری نیاز دارد؛
• دررفتگی کاسه زانو، که این هم با جراحی دیگری ترمیم می‌شود؛
• بی‌حسی در ناحیه اطراف زخم،
• درد مداوم در زانوی فرد،
• واکنش آلرژیک، که در صورت استفاده از سیمان استخوان، و حساسیت به آن رخ می‌دهد.

نکته دیگر اینکه گاهی اوقات مفصل جدید زانو، آن‌طور که باید پایدار نیست، و شاید برای اصلاحش به جراحی دیگری هم نیاز باشد. پس باید خودتان را از نظر ذهنی آماده کنید.

مزایای جراحی تعویض مفصل زانو

• اصلی ترین فایده این جراحی تسکین و از بین رفتن درد بیمار است  و اگر چنانچه پای بیمار حالت پرانتزی یا ضربدری داشته باشد به طور کامل برطرف شده و صاف می شود. در جراحی تعویض مفصل زانو، پزشک جراح قسمت آسیب دیده یا تخریب شده مفصل را برداشته و آن را با پروتزهای مصنوعی جایگزین می کند و بدین ترتیب درد بیمار از بین می رود. زیرا دیگر غضروف و استخوان آسیب دیده ای وجود ندارد که باعث دردناک شدن مفاصل شود.
•  اکثر بیماران قبل از عمل از این موضوع شکایت دارند که به راحتی قادر به نشستن و راه رفتن نیستند. اما با انجام جراحی تعویض مفصل زانو دامنه حرکتی بیمار بهبود یافته و او می تواند تمام این حرکات را به سهولت انجام دهد. حتی ورزشکاران نیز قادرند فعالیت های ورزشی خود را با مشورت پزشک از سر گیرند.
•  از دیگرمزایای این جراحی روش بیهوشی آن به صورت موضعی اسپاینال می باشد که بیمار از کمر به پایین بی حس می شود که این خود مزایای بسیاری دارد و سایر عوارض بیهوشی را برای بیمار به همراه ندارد.علاوه بر آن ریسک عفونت و خونریزی در این روش به دلیل مدت زمان کوتاه جراحی ، بسیار پایین می باشد. 
• به علت بی حسی موضعی، بیمار هوشیاری خود را زودتر به دست آورده و زودتر نیز از بیمارستان ترخیص می شود. همچنین یک روز پس از جراحی بیمار قادر است با عصا یا واکر و به کمک پرستار یا همراه خود راه برود.
•  پس از عمل بیمار اعتماد به نفس خود را به دست می آورد. زیرا پیش از عمل توانایی انجام کارهای مربوط به خود را نداشت و نیاز داشت که از دیگران کمک بگیرد. اما پس از انجام جراحی تعویض مفصل زانو به دلیل از بین رفتن درد و بازگشت دامنه حرکتی و بهبود عملکرد مفاصل، بیمار میتواند فعالیت های روزمره خود را به تنهایی و با کیفیت بیشتری انجام دهد و اگر پیش از عمل به دلیل پرهیز از راه رفتن دچار اضافه وزن شده باشد اکنون وزن او به دلیل تحرک بیشتر کاهش می یابد.
• همچنین ممکن است بیمار هنگام راه رفتن احساس بی ثباتی در زانوی خود را تجربه کند و هر قدمی که بر می دارد زانوی او صدا کند که همین امر باعث می شود بیمار از راه رفتن امتناع کند. درحالی که پس از جراحی تمام این عوارض رفع شده و بیمار احساس بهتری را تجربه خواهد کرد.
•  مدت ماندگاری مفصل مصنوعی به   مراقبت های بعد از جراحی تعویض مفصل زانو   بستگی دارد. بیمار باید سعی کند از انجام فعالیت هایی که باعث خرابی و فرسایش مفصل مصنوعی می شوند خودداری کند. حرکاتی نظیر چهارزانو یا دو زانو نشستن، عدم استفاده از توالت فرنگی، انجام فعالیت های سنگین ورزشی و بالا و پایین رفتن از پله ها به صورت مکرر و ...از عمر مفصل مصنوعی می کاهند. اگر بیمار نکات مراقبتی را به خوبی رعایت کند عمر مفید مفصل مصنوعی 20 الی 25 سال می باشد و کارایی خود را سالیان سال حفظ می کند و فرد می تواند با همان مفصل به زندگی عادی خود ادامه دهد.

مشکلات جراحی تعویض مفصل زانو

•  رایج ترین علت درد بعد از تعویض مفصل زانو دررفتگی یا پس زدن و عفونت می باشد که در این صورت پزشک باید مفصل مصنوعی را در آورده و به بیمار آنتی بیوتیک تجویزکند و پس از رفع عفونت با انجام مجدد جراحی ، مفصل مصنوعی را کار بگذارد. افراد مبتلا به دیابت و بیماری های قلبی و بیماران دارای سیستم ایمنی ضعیف یا افرادی که تغذیه نامناسب دارند بیش از سایرین درمعرض ابتلا به این عوارض هستند.
•  بیمار به دلیل دردی که در زانوی خود دارد از راه رفتن خودداری می کند و همین عامل باعث چاقی و افزایش وزن او می شود. در تعویض مفصل زانو، مفصل مصنوعی که پزشک جای گذاری می کند فقط می تواند 110 کیلو وزن را تحمل کند و در صورتی که وزن بیمار بیش از این مقدار باشد ممکن است مفصل دچار دررفتگی شده و یا بدن مفصل مصنوعی را پس بزند.
•  از دیگر معایب این جراحی که می تواند بسیار مشکل ساز نیز باشد لخته شدن خون در پاهای بیمار است. در بیمارانی که به دلیل زانو درد از راه رفتن خودداری می کنند و تحرک کمی دارند احتمال بروز این عارضه بیش از سایر افراد می باشد.به همین دلیل پزشک برای این افراد داروی ضد انعفاد خون مانند وارفارین یا آسپرین تجویز می کند تا خون فرد رقیق شده  و پس از جراحی لخته نشود. از طرفی دیگر این لخته ممکن است به طرف قلب یا مغزرفته  و منجر به سکته شود که از شایع ترین دلایل مرگ و میر در بیماران پس از جراحی می باشد. همچنین ممکن است این لخته به سمت ریه حرکت کند و موجب آمبولی ریه شود که در نهایت منجر به مرگ بیمار می شود. این اتفاقات در سایر اعمال جراحی نیز احتمال وقوع دارد و تنها مختص جراحی تعویض مفصل زانو نمی باشد.
•  یکی دیگر از معایب این جراحی عملکرد نادرست مفصل مصنوعی است. ممکن است پروتز کار گذاشته شده آن گونه که انتظار می رفت عمل نکند. سفت شدن و خشکی مفاصل زانو از شایع ترین مشکلات پس از جراحی می باشد. افرادی که برنامه های توانبخشی و بازپروری را به خوبی انجام نمی دهند و سهل انگاری می کنند و استراحت کافی نیز ندارند ، نمی توانند دامنه حرکتی خود را بازیابند و همین امر منجر به ضعف و چوب شدگی مفاصل زانو می شود.

•  از دیگر مشکلات این جراحی که البته به ندرت اتفاق می افتد و تعداد کمی از بیماران با آن برخورد می کنند، شل شدگی پروتز یا جای گذاری نامناسب آن است. یکی از دلایل آن افزایش و کاهش وزن شدید بیمار می باشد که باعث شل شدن مفصل مصنوعی درجای خود می شود. توجه داشته باشید که ماندگاری مفصل مصنوعی حدودا 20 سال می باشد و پس از این مدت به تدریج فرسوده شده و نیاز به جراحی مجدد جهت تعویض مفصل مصنوعی می باشد.
• برخی موارد نیز ممکن است به دلیل ضخیم شدن بافت نرم روی زانو، روند بهبود زخم ناشی از جراحی دچار اختلال شده و به خوبی ترمیم نشود. این قبیل عوارض باید فوری بررسی شده و درمان شوند تا احتمال بروز عفونت و از بین رفتن پوست یا تخریب مفصل مصنوعی کاهش یابد. در صورت بروز زخم های نا خوشایند بیمار باید فورا جراحی شود.
•  افزایش درد و قرمزی مفصل زانو، ترشحات کدر و بد بو از محل عمل و تب و لرز بیمار از علائم ابتلا به عفونت می باشد که سریعا باید به متخصص ارتوپد مراجعه کرده و پزشک نسبت به درمان عفونت های مفصلی اقدام کند.

انتظارات بیمار از جراحی تعویض مفصل زانو

با توجه به اینکه جراحی تعویض مفصل زانو درد بیمار را تسکین داده و آن را از بین می برد اما بیمار نباید انتظار داشته باشد که مفصل مصنوعی عملکردی مانند مفصل طبیعی و سالم انسان در دوران جوانی داشته باشد. انجام تمرینات ورزشی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو به منظور بهبودی سریعتر بیمار بسیار اهمیت دارد. پس از بهبودی کامل مفصل جدید این امکان را به بیمار می دهد که بدون ناراحتی پیاده روی کند و از پله ها بالا و پایین برود. به هر حال اگر شما از درد زانوی خود رنج می برید و این عارضه زندگی روزمره شما را مختل کرده است جراحی تعویض مفصل زانو گزینه مناسبی برای شما می باشد.

آیا عمل تعویض مفصل زانو خطرناک است؟

عمل تعویض مفصل زانو خطرناک نیست. گاهی اوقات عوارضی دارد، اما درصد این عوارض بسیار پایین است. برای از بین بردن همین درصد پایین هم، توصیه می‌شود دوره بهبودی بعد از جراحی را خیلی جدی بگیرید.

طی چند ماه بعد از عمل، باید داروهایتان را مرتب مصرف کرده، در جلسه‌های فیزیوتراپی شرکت کرده، و برای معاینه وضعیت زانوی جدید، به پزشکتان مراجعه کنید.

البته نقش جراح ارتوپد و تجربه او در این عمل خاص، بسیار مهم است! دکتر علیرضا امین جواهری، جراح و متخصص ارتوپدی، و فوق‌تخصص جراحی زانو و لگن از سو‌ئیس، سال‌هاست عمل تعویض مفصل زانو را با درصد موفقیت بالایی انجام می‌دهند.

اگر می‌خواهید جراحی مطمئنی داشته باشید، و زانویتان هر چه زودتر بهبودی کامل پیدا کند، برای گرفتن وقت معاینه و مشاوره با دکتر امین جواهری، با شماره تلفن 02129123462 تماس بگیرید.

منابع:

nhs.uk

orthoinfo.aaos.org

pubmed.ncbi.nlm.nih.gov