پارگی مینیسک زانو - و راه‌های درمان

مینیسک یک ساختمان غضروفی هلالی شکل است که بین مفصل استخوان ران و ساق پا قرار دارد. سطح مقطع مینیسک که به مفصل زانو متصل است مثلثی بوده و بدین طریق وظیفه تحمل وزن بدن را برعهده دارد.

وظایف زیادی بر عهده مینیسک زانو است که از مهم ترین آنها می توان به:

• افزایش ثبات و پایداری مفصل زانو
•  جذب کننده نیرو و جلوگیری از وارد شدن فشار اضافی به مفصل
•  تغذیه کننده غضروف های استخوان ران و درشت نی در ناحیه مفصل زانو
•  کم کننده اصطلاک سطح مفصل زانو

مفصل زانو از دو مینیسک خارجی و داخلی ساخته شده است که مینیسک خارجی در قسمت بیرونی زانو قرار دارد و از زانو در برابر ضربات و آسیب های احتمالی محافظت می کند.

همچنین مینیسک داخلی زانو که در قسمت داخلی زانو قرار گرفته بیشتر در حفظ ثبات و پایداری زانو نقش دارد.

مینیسک داخلی اتصالات محکم تری نسبت به مینیسک خارجی دارد اما از تحرک کمتری برخوردار بوده؛ از این رو مستعد آسیب پذیری بیشتری است.

مینیسک همچون غضروف فاقد جریان خون است و تنها قسمت محیطی آن از بیست درصد خون تشکیل شده است و در زمان آسیب دیدگی ترمیم می شود. اما دیگر قسمت های مینیسک قدرت ترمیم ندارند.

آناتومی مینیسک خارجی و داخلی مفصل زانو

پاره شدن مینیسک زانو چگونه ایجاد می شود؟

همان طور که اشاره شد مینیسک زانو بافتی شبیه غضروف اما محکم تر و با خاصیت ارتجاعی بیشتر نسبت به غضروف است که همچون بالشتکی بین استخوان های ران و ساق پا قرار گرفته و ضربه های وارده به زانو را جذب می کند.

با اینکه ماهیت مینیسک زانو محافظت و جذب کننده نیروی های وارده به زانو است؛ اما این عضو همچون دیگر اجزای بدن در برابر فعالیت های ناگهانی همچون چرخش سریع و وارد شدن ضربه مستقیم به زانو، دیگر قادر به تحمل نیرو نیست به عبارتی نمی تواند نیروی وارده بر زانو را جذب کند از این رو دچار پارگی و آسیب دیدگی می شود.

پارگی مینیسک زانو عارضه ای است که عموما به دنبال آسیب های ورزشی و فرسودگی غضروف ها ایجاد می شود که از شایع ترین دلایل آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وارد شدن ضربه شدید به ناحیه جلویی زانو
• چرخیده شدن بیش از حد زانو
• فرسوده شدن بافت مینیسک به دلیل افزایش سن
• خم شدن و چمباتمه زدن مکرر

انواع پارگی مینیسک زانو

اعمال ضربه شدید به زانو یا فرسوده شدن بافت مینیسک می تواند باعث پاره شدن مینیسک شود؛ اما اینکه پارگی به چه صورت یا مدلی اتفاق افتاده است؛ می توان بر این اساس پارگی مینیسک را بررسی کرد. تقسیم بندی پارگی مینیسک زانو بر اساس مدل پارگی شامل:

پارگی های درونی مینیسک زانو

این پارگی ها عموما به دنبال دژنراتیو یا خراب شدن مینیسک زانو رخ می دهد.

پارگی شعاعی مینیسک

پارگی شعاعی مینیسک زانو شایعترین فرم پارگی است که این پارگی ها که بیشتر در نواحیه بدون رگ و خون مینیسک رخ می دهد؛ از این رو با آسیب دیدن مینیسک خونریزی در محل مفصل ایجاد نمی شود.

به همین جهت مینیسک آسیب دیده قادر نیست به ترمیم خود بپردازد از این رو این پارگی ها برای ترمیم نیاز جراحی دارند.

عکس پارگی مینیسک زانو

پارگی عرضی مینیسک زانو

این پارگی در ناحیه محیطی مینیسک یعنی جایی که رگ های خونی مینیسک در آن قرار دارد ایجاد می شود از این رو پارگی های عرضی، فرمی از اسیب مینیسک هستند ک بیشترین قابلیت ترمیمی در پاسخ به ترمیم مینیسک را دارند.

پارگی ترکیبی یا پیچیده مینیسک

پارگی ترکیبی به مجموعه ای از چند نوع پارگی ( پارگی شعاعی و افقی مینیسک ) می گویند. به خاطر پیچیده بودن پارگی، توانایی ترمیم بسیار پایین است و حتما برای بازسازی آن باید عمل جراحی انجام شود.

پارگی فلپ مینیسک

پاره شدن مینیسک داخلی مفصل زانو باعث بروز این نوع پارگی می شود.

علاوه بر مدل پارگی مینیسک زانو، این آسیب دیدگی را بر اساس محل آسیب دیدگی تقسیم می کنند که شامل موارد زیر می‌شود:

• پارگی شاخ قدامی مینیسک زانو
• پارگی شاخ خلفی مینیسک
• پارگی مرکزی مینیسک
• پارگی محیطی مینیسک زانو

علائم پارگی مینیسک زانو

علائم و نشانه های پاره شدن مینیسک زانو بستگی به شدت آسیب دیدگی دارد.

از مهم ترین نشانه های این عارضه این است که علائم آن به آهستگی بروز می کند و با گذشت زمان شدیدتر می شود.

به همین جهت طبیعی است که در ابتدا هیچ گونه درد و علائمی را احساس نکنید و به راحتی بتوانید به فعالیت های روزمره بپردازید.

علائم اولیه پارگی مینیسک زانو شامل:

• ظاهر شدن درد شدید در نزدیکی پارگی مینیسک
• زانو درد شدید بالافاصله پس از آسیب دیدن زانو
• شدید شدن درد زانو بعد از راه رفتن
• متورم شدن زانو چندین ساعت پس از آسیب دیدن زانو

در صورتی که به علائم اولیه پارگی مینیسک زانو بی توجه باشید؛ معمولا با گذشت زمان پارگی شدید می شود و حسابی زانوی شما را درگیر کند در این صورت علائم مزمن عارضه مینیسک زانو رخ می دهد:

• شنیده شدن صداهای غیرطبیعی از مفصل زانو
• شدید شدن تورم و ورم زانو
• قفل کردن زانو
• احساس خالی شدن و ناپایداری در زانو
• شدید شدن درد زانو

تشخیص پارگی مینیسک زانو

تشخیص به موقع عارضه پارگی مینیسک زانو به منظور درمان سریع تر و مناسب آن بسیار اهمیت دارد که این کار به طور معمول بدین طریق انجام می شود:

معاینه فیزیکی بیمار

در صورت مشاهده علائم ونشانه های زانو درد، شما می توانید از یک متخصص یا جراح ارتوپد برای تشخیص علت درد خود کمک بگیرید.

زمانیکه برای درمان این عارضه به پزشک متخصص مراجعه کنید؛ پزشک در ابتدا در رابطه با وقوع حادثه، محل درد و شدت آن، زمان ظاهر شدن درد و ورم زانو از شما اطاعاتی کسب می کند.

مرحله بعدی تشخیص عارضه پارگی مینیسک زانو که به منظور تعیین میزان پارگی صورت می گیرد؛ انجام معاینه فیزیکی است. معاینه فیزیکی برای تشخیص پارگی مینیسک زانو به شرح زیر است:

خوابیدن بیمار رو به شکم و خم و راست کردن زانو

وارد کردن نیرویی به سمت پا در هنگام چرخاندن پا از هر دو جهت

در صورتی که بیمار در هنگام انجام چنین کارهایی دردی را در قسمت خارجی مفصل زانو احساس کند؛ پزشک ارتوپد به پارگی موجود در زانو مشکوک می شود.

تصویربرداری

تنها به وسیله معاینه فیزیکی و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار نمی توان به طور قطع تشخیص داد که آیا علت درد زانو پارگی مینیسک است یا خیر.

از این رو جراح ارتوپد برای تشخیص دقیق علت درد زانو از روش های تصویربرداری استفاده می کند. همچنین در صورتی که پزشک انجام عمل جراحی را به منظور مداوای پارگی مینیسک توصیه کند انجام تصویربرداری به منظور تعیین محل و شدت پارگی ضروری است.

آزمایش ام آر آی اصلی ترین و پرکاربردترین آزمایش تشخیص پارگی مینیسک زانو است که به کمک آن می توان بافت های نرم در مفصل زانو را تشخیص داد.

درمان خانگی پاره شدن مینیسک زانو

درمان پارگی مینیسک زانو بسته به شدت و محل پارگی متغییر است. به طور مثال در صورتی که پارگی مینیسک در قسمت محیطی مینیسک اتفاق بیفتد چون در این محل میزان جریان خون بیشتری وجود دارد؛ مینیسک خود به خود و به کمک روش های درمان خانگی تسکین می یابد.

همچنین جراح ارتوپد برای انتخاب درمان پارگی مینیسک عوامل دیگری نظیر شرایط بدنی بیمار، سن و میزان فعالیت بدنی، مورد نظر قرار می دهد.

اولین خط درمان پارگی مینیسک زانو درمان خانگی است. این روش درمانی همچنین به RICE نیز معروف است و شامل چهار روش استراحت، یخ درمانی، فشرده کردن و بالا نگه داشتن مفصل زانو است.

استراحت یا Rest

منظور از استراحت در این روش درمانی، تنها خوابیدن و دراز کشیدن نیست بلکه منظور آن بی حرکت نگه داشتن عضو آسیب دیده می باشد.

با بی حرکت ماندن زانوی آسیب دیده باعث می شود خون بیشتری به زانو برسد و مینیسک آسیب دیده خود را ترمیم کند. مدت زمان استراحت بعد از پاره شدن مینیسک توسط پزشک ارتوپد تعیین می شود.

یخ درمانی یا Ice

یخ درمانی یکی از موثرترین و مهم ترین اصول درمانی پارگی مینیسک زانو است که در کاهش تورم و التهاب زانو بسیار موثر می باشد. برای کم شدن حساسیت و پیشگیری از سرخی پوست تکه ای پارچه ای بین پوست و یخ قرار دهید. هر سه الی چهار ساعت یکبار می توانید برروی زانو یخ بگذارید.

فشرده کردن یا Compression

فشرده سازی به کمک بانداژ کردن مفصل زانو انجام می شود؛ در واقع بانداژ کردن به عنوان یک مانع مکانیکی عمل می کند و درد و تورم زانو را به حداقل می رساند. بانداژ های الاستیکی و کشی بهترین انواع بانداژ ها هستند.

 بالا نگه داشتن پاها یا Elrvation

بالانگه داشتن زانوی آسیب دیده، خصوصا بلافاصه بعد از آسیب جهت کاهش میزان خونرسانی به منطقه آسیب دیده و کاهش تورم زانو می شود.

درمان مینیسک زانو بدون عمل

در صورتی که علائم بیمار خفیف باشد و فرد دچار قفل شدگی و علائم شدید بیماری مینیسک زانو نگردد؛ در این صورت معمولا نیازی به جراحی نیست و جراح ارتوپد از چنین روش هایی برای درمان مینیسک زانو استفاده می کند:

دارو درمانی

پزشک ارتوپد بسته به علائم پارگی مینیسک، دارو تجویز می کند. برای مثال برای تسکین التهاب زانو از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی استفاده می شود و در صورت درد داشتن بیمار ممکن است داروهای ضد درد نیز تجویز کند.

در صورتی که درد و التهاب بیمار ادامه داشته باشد و قرص ها و داروهای خوراکی تاثیری در بهبودی حال بیمار نداشته باشد در این صورت جراح ارتوپد داروهای ضد التهاب را به صورت تزریقی تجویز می کند.

فیزیوتراپی و انجام حرکات اصلاحی

روش های فیزیوتراپی با تاثیری که در تقویت و استحکام زانو ایفا می کند باعث کنترل درد و ورم بیماری می شوند.

متخصص فیزیوتراپ حرکات و تمرینات خاصی را برای افزایش قدرت و بهبودی حال شما طراحی می کند فیزیوتراپی برای درمان پارگی مینیسک زانو بدین منظور انجام می شود:

• کاهش درد و التهاب بیمار
• افزایش دامنه حرکتی بیمار
• تقویت عضلات چهار سر ران و زانو
• تقویت اندام های تحتانی
• آموزش ورزش های مخصوص پارگی مینیسک زانو
• بهبود تعادل و وضعیت مفصل های زانو

بریس زانو

زمانی که مینیسک زانوی شما آسیب ببیند؛ جراح ارتوپد با تجویز بریس سعی دارد تا مفصل زانو را در محل خود ثابت نگه دارد.

زانو بندها معمولاً از یک پد محافظ  تشکیل شده که روی کشکک قرار می‌گیرد تا به خوبی روی زانو قرار بگیرند. این نوع بریس باعث به وجود آمدن گرما و فشار در ناحیه زانو می‌‌شوند اما ضرورتا باعث افزایش پایداری زانو نخواهند شد.

اوزون تراپی

تزریق اوزون به مفصل زانو با افزایش سطح گردش خون و مواد مورد نیاز ترمیم مینیسک باعث بهبودی بافت های آسیب دیده می شود.

تزریق اوزون از ترکیباتی تشکیل شده است که سطح درد را کاهش می‌دهند و سیستم ایمنی بیش فعال را آرام می‌سازند. این تزریق همچنین حاوی مواد مغذی خاصی برای درمان مینیسک زانو آسیب دیده و نیز اکسیژن برای مشارکت فعالانه سلول‌های زانو در بازسازی مینیسک نیز می باشد.

تزریق پی آر پی

در روش تزریق پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت، از پلاک های خون بیمار برای ترمیم مینیسک زانو استفاده می کنند.

تزریق پی آر پی یکی از موثرترین روش ها برای تسکین درد و تسریع فرآیندی ترمیم پارگی مینیسک زانو  است که در کمتر از یک ساعت انجام می شود. بیمارانی که دچار آسیب دیدگی وخیم شده اند به بیش از یک تزریق نیاز دارند.

جراحی پارگی مینیسک زانو

از روش جراحی  تنها زمانی برای ترمیم و بازسازی بافت آسیب دیده استفاده می شود که مینیسک زانو به طور کامل تخریب شود و نتوان به کمک دیگر روش های درمانی به ترمیم آن پرداخت.

جراحی برای پاره شدن مینیسک به روش های زیر انجام می شود:

جراحی مینیسکتکومی

در این روش جراحی جراح ارتوپد از یک دوربین آرتروسکوپی برای مشاهده اجزای درون زانو استفاده می کند تا بدین طریق به بازسای پارگی بپردازد. البته نوع عمل جراحی بسته به شدت پارگی متفاوت است.

 در صورتی که پارگی جزئی در قسمتی از مینیسک زانو رخ دهد؛ جراح ارتوپد با برداشتن بخشی از لب پاره شده مینیسک به ترمیم آن می پردازد. به این نوع جراحی، جراحی جزئی مینیسکتومی می گویند.

در مورادی که آسیب دیدگی گسترده ای در کل مینیسک اتفاق بیفتد؛ مینیسک آسیب دیده به طور کامل برداشته می شود.

جراحی ترمیم مینیسک

جراحی ترمیم مینیسک نیز به کمک آرتروسکوپ انجام می شود و جراح پس از مشاهده محل پارگی به کمک ابزارها و قیچی مخصوص اقدام به بخیه زدن مینیسک می کند. این جراحی به روش های مختلفی انجام می شود که عبارتنداز:

حتما بخوانید: عوارض جراحی ترمیم مینیسک زانو

روش از داخل به خارج

در این روش جراح چندین زوج نخ را با کمک سوزنهای مخصوص از درون قسمت پاره شده منیسک رد کرده و در قسمت خارجی روی کپسول مفصل آنها را بهم گره می زند.

روش جراحی خارج به خارج

در این روش نخهای بخیه از پوست و سپس منیسک رد شده و سپس با ردشدن مجدد از منیسک به خارج از مفصل هدایت شود و بر روی کپسول مفصلی گره زده خواهد شد.

روش ترمیم داخلی

این روش به جراح ارتوپد اجازه می دهد که بدون برش برروی پوست ترمیم منیسکها را انجام دهد.

این مقاله صرفا جهت آگاهی و اطلاع رسانی به شما جمع آوری شده است از این رو برای راهنمایی بهتر می توانید سوالات خود در زمینه علائم و راه های درمان پارگی مینیسک زانو از دکتر علیرضا امین جواهری بپرسید.