پروتز زانو چیست؟ و چگونه در بدن قرار می‌گیرد

پروتز زانو چیست؟

پروتز prosthesisبه معنای اندام مصنوعی یا عضو مصنوعی است که جایگزین عضو آسیب دیده یا از دست رفته می شود. مفصل زانو از شایع ترین محل هایی است که در آن پروتز زانو جایگزین می شود.

از پروتز زانو در مواردی که زانو درد و مشکلات مریوط به آن با درمان های اولیه و ابتدایی تسکین نیابد و آسیب جدی به زانو وارد شود استفاده می شود.

کاربرد اصلی پروتز زانو در جراحی آرتروپلاستی یا تعویض مفصل زانو است که در آن مفصل آسیب دیده زانو با یک پروتز جایگزین می شود. اتصال پروتز به استخوان سالم زانو، توسط سیمانی انجام می شود.

برخی افراد گمان می کنند از پروتز تنها در موارد زیبایی استفاده می شود اما کاربرد آن در جایگزین شدن با عضو های از دست رفته زانو بسیار بیشتر است.  از پروتز یا مفصل مصنوعی زانو در درمان مشکلاتی از قبیل مشکلات زیر استفاده می‌شود:

• آسیب دیدن زانو بر اثر وارد شدن ضربه شدید در حین تصادفات رانندگی و حوادث
• آسیب های زانو در ورزش
• بیماری های تخریب کننده زانو همچون روماتیسم زانو و نقرس
• آسیب دیدن زانو بر اثر آرتروز یا التهاب زانو
• کج شدن و بدشکل شدن زانو بر اثر پای پرانتزی

مشخصات بخش های مختلف پروتز زانو

انواع پروتز زانو

جراحی پروتز زانو یکی از مرسوم ترین روش های درمان مشکلات زانو است که از این پروتز ها برای تسکین درد و درمان مشکلات مربوط به زانو استفاده می شود.

انواع مختلفی از پروتز ها یا مفصل مصنوعی زانو وجود دارد که جراح ارتوپد متناسب با شرایط بیمار از یکی از این پروتز ها استفاده می کند.

نوع پروتز زانو بسته به عواملی نظیر:

• میزان و شدت آسیب دیدگی زانو
• سن و سطح فعالیت بیمار
• وزن بیمار
• وضعیت سلامت و عمومی بیمار

پروتز زانو را برحسب شکل و شدت آسیب دیدگی زانو به بخش های مختلفی تقسیم می شود که شامل موارد زیر می‌شود:

پروتز جزئی زانو

این پروتز در جراحی آرتروپلاستی نیمه کامل زانو، برای بیمارانی انجام می شود که تنها یک بخش از مفصل آسیب دیده است. پروتز جزئی زانو در بیماران 50 تا 60 ساله مبتلا به کلسیفیکاسیون پیشرفته زانو در یک ناحیه جزئی اجازه می دهد تا به یک زندگی عادی ، متحرک و بدون درد برگردند.

انتخاب بیمار برای پروتز جزئی زانو بسیار مهم است. در این بیماران ، منیسک ، رباط های صلیبی خلفی و رباط های جانبی داخلی و خارجی باید سالم باشد.

انواع مختلفی از پروتزهای جزئی زانو برای قسمت داخلی و قسمت بیرونی زانو وجود دارد. قطعاتی که به عنوان غضروف عمل می کنند نیز ممکن است ثابت یا متحرک باشند.

پروتز اولیه زانو

این نوع پروتز را بر حسب محل قرارگیری پروتز نامگذاری می کنند که شامل پروتز قسمت استخوان ران، پروتز استخوان ساق پا و پروتز استخوان کشکک زانو می باشد.

پروتز کندیلار زانو

از پروتز کندیلار زانو در درمان آسیب های کندل داخلی و خارجی زانو با حفظ عملکرد زانو انجام می شود. پروتز کندیلار زانو به دو نوع پروتز اونی کندیلار و پروتز توتال کندیلار تقسیم می شود.

استفاده از پروتزهای اونی کندیلار نسبت به پروتزهای توتال کندیلار، آسیب های بافتی کمتری را متحمل فرد می کند. به همین منظور آسیب کمتری به زانو وارد می شود و عملکرد زانو طبیعی تر می باشد.

عمل پروتز زانو چگونه انجام می شود؟

عمل پروتز زانو یا بهتر است بگویم تعویض مفصل زانو یکی از پرکاربرترین جراحی زانو است که تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. این جراحی که غالبا توسط فوق تخصص جراحی زانو انجام می شود با موفقیت های زیادی همراه است و در اغلب موارد بیمار پس از جراحی به بهبودی کامل دست می یابد و قادر است به راحتی شروع به راه رفتن بکند.

این جراحی حدود دو الی سه ساعت طول می کشد که در طی آن جراح با شکافی که در جلوی زانو میدهد پوست و بافت های زیر پوستی را باز میکند. استخوان کشکک را به یک طرف زده و مفصل زانو را در معرض دید قرار میدهد.

سپس با استفاده از اره های مخصوص، چند سانتیمتر از پایین ترین قسمت استخوان ران را بریده و خارج میکند. همین کار برای بالای استخوان تیبیا (درشت نی) و گاهی اوقات سطح پشتی استخوان کشکک انجام میدهد.

سپس بجای قسمت های خارج شده از پایین استخوان ران و بالای استخوان درشت نی جایگزین فلزی قرار داده میشود. پس از آن بین قسمت های فلزی یک لایه پلاستیکی از جنس پی اتیلن قرار داده میشود.

اگر سطح پشتی استخوان کشکک خارج شده است بجای آن هم یک لایه پلی اتیلنی قرار میدهند. در پایان لایه های بافتی روی مفصل ترمیم شده و در نهایت پوشت روی زانو دوخته میشود.

جراحی پروتز زانو مزایای بسیاری را با خود به همراه دارد که از مهم ترین آنها می توان به:

• از بین رفتن درد زانو
• اصلاح شکل زانو در افراد مبتلا به پای پرانتزی و ضربدری
• برطرف شدن مشکلات زانو در هنگام راه رفتن
• برطرف شدن صدای زانو در هنگام راه رفتن

طول عمر و ماندگاری پروتز زانو

پروتز زانو چند سال داوم دارد؟

به طور کلی پروتز زانو بین 10 الی 15سال عمر می کند. البته همیشه اینگونه نیست و داوم و عمر تمامیه پروتز های زانو یکسان نیستند و بستگی به عوامل مختلفی نظیر:

• نوع جراحی تعویض مفصل زانو
• نوع و جنس پروتز زانو
• فعالیت های بیمار پس از جراحی
• نحوه مراقبت از پروتز پس از جراحی تعویض مفصل زانو

منظور از عمر پروتز زمانی است که پس از آن بیمار با مفصل مصنوعی دچار مشکلاتی می شود. بروز درد در ناحیه زانو، لق شدن مفصل از جمله علائمی است که نشان دهنده پایان یافتن عمر پروتز است.

عموما در جوانان به دلیل فعالیت های بیشتر و فشار زیادی که به مفصل مصنوعی وارد می شود عمر این مفصل کمتر از افراد مسن است.

عفونت، وارد شدن ضربه شدیه به زانو و شکستگی از مهم ترین عواملی است که بر روی عمر و داوم پروتز تاثیر می گذارد.

مراقبت های بعد از عمل پروتز زانو

جراحی پروتز زانو نیز همچون دیگر جراحی ها نیاز به یکسری مراقبت ها دارد تا بتوان از این جراحی نتایج مطلوبی را دریافت کرد.

انجام دقیق این مراقبت ها در نتیجه عمل جراحی پروتز بسیار دخیل است و از بروز مشکلات احتمالی پیشگیری می کند. از جمله مهم ترین توصیه ها برای بعد از عمل پروتز زانو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مراقبت از محل زخم جراحی با تعویض مرتب پانسمان ها و خشک نگه داشتن زخم ها
• پیشگیری از وارد شدن ضربه شدید به زانو
• خودداری از انجام ورزش های سنگینی همچون کوهنوردی و پیاده روی

باید توجه داشته باشد در هنگام مواجه با چنین علائمی حتما با پزشک تماس بگیرید:

• قرمز و متورم شدن مفصل زانو
• تب و لرز
• اختلال در راه رفتن، دویدن و حرکت کردن
• وجود خارش یا مشکلاتی پوستی در زانو
• آسیب دیدگی پروتز زانو
• بی حسی و گزگز در پا
• بروز مشکلات تنفسی