دامنه حرکتی اندازه‌گیری فاصله و جهتی است که مفصل می‌تواند تا پتانسیل کامل خود حرکت کند. دامنه حرکتی لگن توسط مفصل گوی و کاسه‌ای (مفصل توپی) که از استخوان ران (استخوان فمور) و لگن تشکیل شده است، تعیین می‌شود.
چاقی، افتادن، عفونت یا حتی ساییدگی مزمن می‌توانند باعث آسیب به لگن شوند. این عوامل می‌توانند بر روی دامنه حرکتی لگن شما تأثیر بگذارند. عمل جراحی تعویض مفصل لگن به بهبود دامنه حرکتی کمک می‌کند. در این مطلب به بررسی دامنه حرکتی قبل و بعد از عمل تعویض مفصل لگن می‌پردازیم.
دامنه حرکتی چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
دو نوع دامنه حرکتی وجود دارد:
- دامنه حرکتی غیرفعال به حرکات اطراف مفصل در هنگام عدم استفاده از عضلات گفته می‌شود. اغلب اوقات متخصص از شما می‌خواهد آرام بنشینید و خودش پای شما را حرکت می‌دهد تا دامنه حرکتی غیرفعال را اندازه‌گیری کند.
- دامنه حرکت فعال حالتی است که بتوانید به‌طور مستقل پای خود را بدون کمک حرکت دهید. پس از آسیب، عفونت یا ضربه، دامنه حرکتی فعال ممکن است محدود شود. تمرینات تقویتی و کششی به افزایش این دامنه حرکتی کمک می‌کنند.
اگر کاهش دامنه حرکتی مفصل لگن را تجربه کرده باشید، ممکن است متوجه لنگی در راه رفتن، مشکل در پیاده شدن از ماشین، درد در کشاله ران پس از نشستن طولانی‌مدت، یا ناهنجاری‌های دیگری شده باشید. این عوامل همراه با درد یا سفتی در لگن یا پاها مشاهده می‌شوند.
نحوه حرکت مفصل لگن
مفصل لگن، مفصلی گوی و کاسه‌ای است که توسط غضروف و مایع سینوویال (مایع مفصلی یا مایع زلاله‌ای، مایعی شفاف و به رنگ زرد کم‌رنگ است که توسط سلول‌های غشاء زلاله‌ای در مفاصل زلاله‌ای ترشح می‌گردد و دارای خاصیت چسبندگی است) پوشانده شده است تا حرکت صاف ساق را امکان‌پذیر کند. در اینجا راه‌هایی وجود دارد که پا می‌تواند حرکت کند:
- ابداکشن: حرکت ساق پا و دور شدن آن از بدن شما
- اداکشن: حرکت ساق پا به سمت داخل بدن شما
- اکستنشن (صاف شدن): حرکت ران به سمت عقب، به سمت باسن
- فلکشن (خم شدن): حرکت ران به سمت جلو، به سمت قفسه سینه
- چرخش خارجی: قرار دادن پای خود در حالت پروانه
- چرخش داخلی: قرار دادن پای خود در وضعیت نشستن (w شکل)
دامنه حرکتی طبیعی لگن
مفصل لگن مانند توپی در حفره عمل می‌کند و می‌تواند در امتداد سه محور مختلف بچرخد و شش حرکت مختلف انجام دهد.
دامنه حرکتی لگن بر حسب درجه اندازه‌گیری می‌شود. به‌عنوان مثال، هنگامی که صاف ایستاده‌اید، مفصل لگن شما در فلکشن 90 درجه قرار دارد.
درجات دامنه حرکتی لگن عبارت‌اند از:
- ابداکشن: 0 تا 45 درجه
- اداکشن: 45 تا 0 درجه
- اکستنشن: 30 تا 0 درجه
- فلکشن: 0 تا 135 درجه
- چرخش خارجی: 0 تا 45 درجه
- چرخش داخلی: 0 تا 45 درجه
علل محدودیت دامنه حرکتی مفصل لگن
هر بیماری‌ای که باعث تورم، التهاب، درد، ناراحتی، مشکلات مکانیکی یا اسپاستیسیته عضلات اطراف لگن شود، می‌تواند باعث کاهش دامنه حرکتی مفصل لگن شود. برخی از بیماری‌هایی که منجر به محدودیت دامنه حرکتی مفصل لگن می‌شوند عبارت‌اند از:
- لگن یخ‌زده (کپسولیت چسبنده): این بیماری باعث التهاب بافت‌های همبند داخل و اطراف مفصل لگن می‌شود.
- استئوآرتریت (OA): این بیماری نوعی آرتریت است و باعث می‌شود بافت‌های مفصلی آسیب‌دیده به تدریج تجزیه شوند.
- پارگی لابرال لگن: لابروم حلقه‌ای از غضروف در حفره مفصل لگن است. پارگی لابرال می‌تواند در اثر ساییدگی مزمن، آسیب‌های تروماتیک، بدشکلی‌های لگن و استفاده بیش‌ازحد ایجاد شود.
- گیرافتادگی مفصل ران (استابولار فمور) (FAI): این اختلال باعث تغییر شکل نامنظم یک یا هر دو استخوان مفصل ران می‌شود. درنتیجه، استخوان‌ها می‌توانند روی یکدیگر ساییده شوند و به غضروف اطراف آسیب برسانند.
- شکستگی لگن: بیش از 95 درصد از شکستگی‌های لگن ناشی از زمین خوردن هستند.
- دررفتگی لگن: یک آسیب تروماتیک که در آن استخوان ران (فمور) از موقعیت طبیعی خود در حفره مفصل لگن جابجا می‌شود. بیشتر دررفتگی‌های مفصل لگن در اثر برخورد با وسایل نقلیه موتوری ایجاد می‌شوند.
- بیماری پرتس: در این بیماری نادر، سر استخوان لگن به‌طور موقت جریان خون را از دست می‌دهد و باعث می‌شود استخوان لگن فرو بریزد و ناحیه اطراف آن ملتهب و تحریک شود.
- آرتریت روماتوئید (RA): این اختلال خودایمنی باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به بافت‌های بدن حمله کند و باعث التهاب و درد گسترده مفصلی شود.
- آرتریت سپتیک: این بیماری، عفونت مایع مفصلی و بافت‌های مفصلی است که در اثر وجود باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌هایی مانند باکتری استافیلوکوک ایجاد می‌شود.
- فلج مغزی: فلج مغزی گروهی از اختلالات عصبی است که در آن قسمت‌هایی از مغز که حرکت ماهیچه‌ها را کنترل می‌کنند، آسیب می‌بیند و درنتیجه باعث ایجاد مشکلاتی در حرکت و وضعیت بدن می‌شود.
- اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات): این بیماری نوعی آرتریت است که باعث می‌شود مهره‌های ستون فقرات به مرور زمان جوش بخورند و سفت شوند.
این بیماری‌ها باعث می‌شود بیمار به عمل جراحی تعویض مفصل لگن نیاز داشته باشد. این عمل جراحی باعث افزایش دامنه حرکتی مفصل لگن و کاهش درد و تورم می‌شود.
علائم کاهش دامنه حرکتی لگن
هنگامی که کاهش دامنه حرکتی لگن اتفاق میفتد، علائم زیر را مشاهده می‌کنید:
- درد کشاله ران
- احساس فشردگی در جلوی مفصل ران
- درد عمیق در داخل مفصل لگن
- ناتوانی در گام برداشتن در حین راه رفتن
- درد کف لگن، این درد می‌تواند در قسمت کف و داخل لگن یا پایین شکم احساس شود.
- ناتوانی در خم کردن زانو به سمت قفسه سینه
- ناتوانی در پریدن، جهش، پرش یا انجام هر فعالیت ورزشی سطح بالاتر
- درد شبانه
- ناتوانی در راه رفتن بر روی زمین‌های ناهموار، یا حتی انجام تمرینی ساده در یوگا بدون احساس فشردگی یا علائم مکانیکی در لگن
روش‌های افزایش دامنه حرکتی بعد از عمل تعویض مفصل لگن
دو روش مختلف برای افزایش دامنه حرکتی لگن بعد از عمل جراحی تعویض مفصل لگن وجود دارند که بسیار حیاتی هستند:
- دامنه حرکتی استئوکینماتیک حرکت مفصلی است که می‌توانید مشاهده کنید، مانند فلکشن (خم شدن) لگن، اکستنشن (صاف شدن)، ابداکشن، اداکشن و چرخش داخلی و خارجی.
- دامنه حرکتی آرتروکینماتیک حرکتی است که در مفصل نمی‌توانید ببینید، مانند غلتیدن، چرخیدن و سر خوردن مفاصل بر روی یکدیگر.
دامنه حرکتی مفصل لگن به چیزی بیشتر از محدوده حرکتی استئوکینماتیک نیاز دارد. این دامنه حرکتی به حرکت آرتروکینماتیک نیز نیاز دارد. فیزیوتراپ یا ارتوپد آموزش‌دیده بعد از عمل جراحی فعالیت‌ها و تمرین‌هایی پیشنهاد می‌دهد که به بازیابی حرکات شما کمک می‌کنند.
نکته قابل توجه این است که دامنه کامل حرکت لگن باید به بافت نرم ازجمله فاسیا و ساختارهای عصبی‌عروقی نیز توجه داشته باشد.
در ادامه روش‌های افزایش دامنه حرکتی مفصل لگن بعد از عمل جراحی تعویض مفصل ذکر شده‌اند:
- آزادسازی بافت همبندی‌عضلانی (این روش تکنیکی دستی و مؤثر است که با حفظ فشار روی بافت همبندی‌عضلانی، درد را برطرف می‌کند)
- تحرک بافت نرم
- تحرک مفصل در جهت‌های خاص با دامنه‌های خاص
- تحرک مفصل با کمک حرکات مختلف
- سوزن خشک (درای نیدلینگ روش درمانی مدرنی است که برای تسکین دردهای عضلانی استفاده می‌شود)
- تمرین مجدد عصبی‌عضلانی
- ورزش‌درمانی
- آموزش راه رفتن (یادگیری راه رفتن و دویدن صحیح)
- آموزش سبک زندگی سالم (ازجمله تغذیه، خواب، مدیریت استرس، حرکت آگاهانه و تأثیرات محیطی بر سلامت لگن)
- طب سنتی که اغلب از یوگادرمانی برای مراقبت از درد استفاده می‌کند
- تصویربرداری و سونوگرافی کمری‌لگنی
- تحریک الکتریکی (اغلب همراه با سوزن خشک استفاده می‌شود)
- فیزیوتراپی کف لگن
کلام آخر
یکی از عمل‌های جراحی موفقیت‌آمیز، عمل جراحی تعویض مفصل لگن است. درد، تورم و کاهش دامنه حرکتی ناشی از لگن آسیب‌دیده باعث می‌شوند بیمار به انجام عمل جراحی نیاز پیدا کند. این عمل جراحی باعث کاهش درد و تورم مفاصل و افزایش دامنه حرکتی بیمار می‌شود و انجام فعالیت‌های مختلف ازجمله ورزش‌های مختلف را تسهیل می‌کند. نکته قابل توجه در هنگام تحقیق درخصوص عمل جراحی تعویض مفصل لگن، توجه به مهارت، تجربه و دقت جراح است. این عوامل باعث می‌شوند پزشک عملی با درصد موفقیت بالا انجام دهد و بیمار پس از بهبودی به سرعت به زندگی عادی و طبیعی خود بازگردد. ما دکتر علیرضا جواهری را به شما پیشنهاد می‌دهیم. او یکی از متخصصان حاذق و ماهر درزمینه عمل جراحی تعویض مفصل لگن و زانو است و با دقت و حوصله به درمان شما می‌پردازد. بنابراین اگر قصد انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن دارید، با شماره 02129123462 تماس بگیرید و از خدمات مرکز فوق‌تخصصی ما بهره‌مند شوید.
منابع
مطالب مشابه
از مهم ترین روش‌های تشخیص آرتروز استفاده از تصاویر اشعه ایکس، ام‌آرآی و سی تی اسکن است. تشخیص به‌موقع این اختلال باعث می‌شود درمان هرچه سریع‌تر آغاز شود و فرسایش و سائیدگی کمتری در استخوان و غضروف اتفاق بیفتد.
زانودرد، درد یا ناراحتی است که در داخل یا اطراف مفصل زانو احساس می‌شود. محل احساس درد زانو و درمان آن معمولاً به این بستگی دارد که کدام قسمت از مفصل و چرا آسیب دیده است.
با افزایش سن، درد زانو به‌طور طبیعی ایجاد می‌شود. بااین‌حال، سن تنها عامل پشت زانودرد نیست. امروزه حتی افراد 30 تا 40 ساله نیز درد زانو را تجربه می‌کنند که بیشتر به‌دلیل اضافه‌وزن و سبک زندگی کم‌تحرک است.
گاباپنتین به ندرت برای درمان آرتروز تجویز می‌شود. بااین‌حال، ممکن است زمانی تجویز شود که سایر داروها شکست خورده باشند، یا کسی نتواند سایر درمان‌های توصیه‌شده را مصرف کند.
اگر آرتروز دارید، باید بدانید رژیم غذایی تأثیر قابل توجهی بر سلامتی شما می‌گذارد. برخی غذاها مانند شکر، نمک، لبنیات و ... برای آرتروز مضر هستند و اغلب منجر به التهاب، تحریک بیماری و تشدید درد می‌شوند.
عدم درمان روماتیسم مفصلی اثرات گسترده‌ای بر روی بدن می‌گذارد. این بیماری علاوه بر مفاصل بر پوست، مغز، قلب و سایر نواحی نیز تأثیر می‌گذارد. در عین حال مصرف داروهای مختلف نیز می‌تواند عوارض جانبی دیگری در سراسر بدن ایجاد کند.
روماتیسم به علت های مختلف ازجمله افزایش سن، ژنتیک، رژیم غذایی نامناسب، عدم تحرک و ... اتفاق میفتد. آرتریت روماتوئید (روماتیسم) نوعی بیماری خودایمنی است که می‌تواند باعث درد، تورم و سفتی مفاصل شود.
قرص و دارو‌هایی که برای درمان روماتیسم مفصلی استفاده می‌شود نقش اساسی در کنترل پیشرفت و علائم این بیماری دارند. شروع درمان بلافاصله پس از تشخیص مؤثرتر است و بهترین مراقبت‌های پزشکی، ترکیبی از داروهای آرتریت روماتوئید با روش‌های درمانی دیگر است.
انواع بیماری‌های روماتیسمی بیماری‌هایی هستند که گروه‌های سنی مختلف را تحت تأثیر قرار می‌دهند و ازنظر شدت در افراد مختلف به‌شکلی متفاوت بروز پیدا می کنند. اختلالات روماتیسمی به دو دسته التهابی و غیرالتهابی تقسیم می‌شوند که در این مطلب به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
تمرینات ورزشی برای اصلاح زانوی ضربدری به فرد در درمان پای ضربدری کمک می‌کند. این تمرینات به‌عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای اصلاح زانوی ضربدری در نظر گرفته می‌شود.