با افزایش سن، درد زانو بهطور طبیعی ایجاد میشود. بااینحال، سن تنها عامل پشت زانودرد نیست. امروزه حتی افراد 30 تا 40 ساله نیز درد زانو را تجربه میکنند که بیشتر بهدلیل اضافهوزن و سبک زندگی کمتحرک است.
مفصل زانو که گستردهترین و پیچیدهترین مفصل بدن انسان است، بهعنوان مفصلی که وزن بدن را تحمل میکند، نقشی حیاتی در کارهای روزمره ایفا میکند. این مفصل درصورت فعالیت بیشازحد دچار انحطاط و آسیب میشود.
در طول فعالیتهایی مانند بالا رفتن از پلهها، فشار روی مفصل زانو میتواند تا چهار برابر وزن بدن باشد. علاوه بر این، در طول فعالیتهایی مانند دویدن یا پریدن، این فشار میتواند تقریباً هشت برابر افزایش یابد.
با افزایش سن چه اتفاقی برای مفاصل میفتد؟
با افزایش سن، مفاصل شما بهدلیل حرکات تکراری شروع به زوال میکنند و کشش و قدرت تاندونها و رباطهای خود را از دست میدهید. غضروف (بافتی که مفاصل را میپوشاند و به آنها اجازه میدهد به آرامی حرکت کنند) بازسازی یا رشد مجدد نمیکند، بنابراین سایش طبیعی در طول زمان اتفاق میفتد و این مسئله باعث میشود حرکت مفصل محدودتر و انعطافپذیری آن کمتر شود. درواقع، مطالعهای بر روی انعطافپذیری نشان داد وقتی هم مردان و هم زنان به سن 30 تا 40 سالگی میرسند، انعطافپذیری بهطور قابل توجهی کاهش مییابد.
علاوه بر این، زمانی که وارد 30 و 40 سالگی میشوید و مشغول شغل و خانواده خود هستید، معمولاً فعالیت بدنی کاهش یافته و وزن افزایش مییابد. این ترکیب، فشار بیشتری را به مفاصل شما وارد میکند. تحقیقات نشان میدهند اولین مفاصلی که دچار مشکل میشوند، در نیمه پایینی بدن شما قرار دارند. آنها بیشترین وزن را تحمل میکنند و حرکات تکراری بیشتری را نسبت به سایر مفاصل انجام میدهند.
درنتیجه غضروفها شروع به ساییدگی و متورم شدن میکنند. روند طبیعی پیری و استرس تجمعی روی مفاصل شما شروع به ایجاد درد میکند. این وخامت درنهایت میتواند منجر به استئوآرتریت (شایعترین شکل آرتریت) شود.
علل شایع زانودرد در میان جوانان
نشستن طولانیمدت در وضعیت نامناسب یا انجام حرکات مکرر میتوانند منجر به درد زانو شوند. این مسئله میتواند منجر به نرم شدن غضروف زیر کاسه زانو شود که نتیجه کندرومالاسی کشکک زانو است که شامل نرم شدن غضروف زیر کاسه زانو میباشد. درد و سفتی میتواند بهویژه هنگام بلند شدن، پس از نشستن طولانیمدت یا بالا رفتن از پلهها افزایش یابد.
اضافهوزن نیز دلیل اصلی بسیاری از مشکلات سلامتی ازجمله درد زانو است. ممکن است اضافهوزن بهعنوان مشکلی بالقوه در نظر گرفته نشود اما افرادی که اضافهوزن دارند درمعرض خطر بالای ابتلا به آرتروز اولیه هستند؛ زیرا اضافهوزن بدن فشار بیشتری به مفصل زانو وارد میکند و درنتیجه باعث درد و ناراحتی در زانو میشود.
یکی دیگر از علل شایع زانودرد، آسیبهای ورزشی هستند. درگیر شدن در فعالیتهای فیزیکی شدید یا ورزشهای تماسی (مانند فوتبال و بدمینتون) میتواند منجر به ساییدگی و پارگی مفصل زانو شود. برخی از آسیبهای ورزشی رایج شامل پارگی رباط (مانند پارگی رباط صلیبی قدامی)، پارگی مینیسک و تاندونیت کشکک هستند.
جلوگیری از زانودرد
روشهای زیر به جلوگیری از زانودرد کمک میکنند:
- وزن خود را تحت کنترل نگه دارید تا فشار وارده بر مفاصل زانو کاهش یابد.
- از انواع غذاهای غنی از پروتئین و اسیدهای چرب امگا 3 مانند ماهی، آجیل، دانهها و گوشت بدون چربی استفاده کنید.
- همانطور که برخی از غذاها به کاهش درد مفاصل کمک میکنند، غذاهای دیگری نیز وجود دارند که میتوانند آن را بدتر کنند. نکته کلیدی این است که از غذاهایی که میتوانند منجر به التهاب شوند اجتناب کنید. این بدان معناست که از مصرف غذاهای سرخشده، گوشت قرمز، نوشیدنیهای شیرینشده با شکر و کربوهیدراتهای تصفیهشده اجتناب کنید. پرهیز از این غذاها همچنین به شما کمک میکند وزن سالمی داشته باشید و بهطور کلی فشار کمتری بر مفاصل شما وارد شود.
- برخی از ویتامینها و مکملهای اساسی میتوانند به حفظ سلامت مفاصل شما کمک کنند. بهعنوان مثال، ویتامین دی به تقویت استخوانهای شما کمک میکند؛ زیرا به بدن در جذب کلسیم کمک میکند. تحقیقات همچنین نشان دادهاند که ویتامین دی میتواند التهاب را که یکی از دلایل اصلی درد مفاصل است، کاهش دهد. اسیدهای چرب امگا 3 نیز عاملی ضدالتهابی و مؤثر هستند. این اسیدها اغلب در آجیلها و دانهها، روغنهای گیاهی (مانند دانه کتان، سویا و روغن کانولا) و در روغن ماهی (بهویژه از ماهیهای چرب آب سرد مانند سالمون، تن، ماهی خال مخالی و شاه ماهی) یافت میشوند.
- از دویدن یا راه رفتن بر روی سطوح سخت خودداری کنید؛ زیرا این کار میتواند باعث تشدید فشار بر روی زانو شود.
- گرم کردن و کشش مناسب قبل از فعالیت بدنی میتوانند به جلوگیری از آسیبهای مرتبط با ورزش کمک کنند.
- کفش مناسب بپوشید.
- برای بهبود انعطافپذیری، یوگا را بهطور منظم تمرین کنید و تمرینات تقویتی عضلات چهارسر ران و همسترینگ را در برنامه روزانه خود بگنجانید تا ثبات مفصل زانو را افزایش دهید.
- تنظیمات ارگونومیک و بررسیهای مکرر وضعیت بدن میتوانند به جلوگیری از درد زانو کمک کنند.
به یاد داشته باشید که تشخیص زودهنگام برای جلوگیری از عوارض و اطمینان از مداخله به موقع مهم است.
بسیاری از بیماریهای زانو را میتوان ازطریق اقدامات محافظهکارانه مانند استراحت، داروها، فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی برطرف کرد. برای مواردی که شامل آسیب رباط و آسیب شدیدتر هستند، ممکن است جراحی لازم باشد.
علائمی که نشان میدهند در آینده به جراحی تعویض مفصل زانو نیاز دارید چیست؟
وقتی زانودرد بسیار غیرقابل تحمل میشود، فعالیتهای روزانه شما را محدود کرده و هیچ مقدار مسکن و درمانهای محافظهکارانهای مانند فیزیوتراپی و کاهش وزن به شما کمک نمیکنند. این مسئله نشان میدهد به جراحی نیاز خواهید داشت. معمولاً درد زانو در قسمت جلوی زانو رخ میدهد و بهصورت مزمن و شدید است. در این شرایط به مرحله نهایی آرتروز زانو رسیدهاید و باید درخصوص انجام جراحی تعویض مفصل زانو با پزشک خود مشورت کنید.
چه زمانی برای درد زانو باید به پزشک مراجعه کرد؟
گاهیاوقات میتوان درد زانوی خود را بدون جراحی و با استفاده از داروهای ضدالتهابی، استراحت، یخدرمانی، فشردهسازی و بالا بردن پاها یا انجام فعالیتهای ورزشی درمان کرد. اما اگر هیچ کدام از این روشها کمکی نکردند یا علائم دیگری مانند تورم، قرمزی، حساسیت یا گرمی اطراف مفصل را مشاهده کرده یا آسیبی را تجربه کردید که باعث درد شدید، تورم ناگهانی یا از دست دادن حرکت در مفصل شد، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید.
جمعبندی
با افزایش سن بهدلیل کاهش فعالیت، افزایش وزن و زوال غضروفها بهخاطر انجام حرکات تکراری، درد زانو را تجربه میکنید. روشهای زیادی ازجمله استفاده از کمپرس یخ، استفاده از کفشهای مناسب، افزایش انعطافپذیری، کاهش وزن و ... به کاهش درد زانو کمک میکنند. اما در صورتی که هیچ کدام از این روشها مؤثر واقع نشوند، انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو توسط پزشک توصیه میشود. درصورت نیاز به جراحی به دکتر علیرضا جواهری مراجعه کنید و از تجربه و مهارت او درزمینه جراحی مفاصل زانو و لگن بهرهمند شوید.
cnalifestyle.channelnewsasia.com