جراحی پای ضربدری (استئوتومی) - هزینه، عوارض و نحوه عمل

زانو مفصل پیچیده‌ای است که نقش مهمی در تعادل و تحرک انسان دارد. هنگامی‌ که زانو، چه از بدو تولد و چه در اثر آسیب، از تراز طبیعی خود خارج می‌شود، می‌تواند باعث درد و محدودیت‌هایی شود که تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی فرد دارند. جراحی پای ضربدری می‌تواند تراز پاها را دوباره تنظیم کرده و از تحلیل رفتن مفصل زانو جلوگیری کند. این جراحی می‌تواند راه را برای زندگی بهتر، فعال‌تر و دور از ناراحتی برای بیماران مبتلا به زانوهای ضربدری هموار کند.

دکتر علیرضا امین جواهری، جراح ارتوپد فوق تخصص زانو و لگن به بهبود زندگی صدها بیمار که به دنبال درمان برای نقایص استخوانی، ناهنجاری‌های اندام و همچنین اصلاح پای ضربدری یا پای پرانتزی خود بوده‌اند، کمک کرده است. برای گرفتن وقت ویزیت می‌توانید با شماره‌های مطب تماس بگیرید.

 

پای ضربدری چیست؟

پای ضربدری (Knock knees) حالتی است که در آن زانوها به داخل و به سمت یکدیگر خم می‌شوند. در موارد حاد زانوها به یکدیگر برخورد می‌کنند یا «ضربه می‌زنند»، حتی زمانی که فرد در حالت ایستاده قوزک پاهای خود را با فاصله از هم قرار دهد.

در یک پای معمولی می‌توان یک خط مستقیم از مرکز ران تا مرکز مچ پا کشید که از مرکز زانو عبور می‌کند. تفاوت میلی‌متری از محل قرارگیری صحیح این خط می‌تواند تفاوت زیادی در ساییدگی مفصل زانو ایجاد کند.

اگر در فردی که زانوهای ضربدری دارد، یک خط مستقیم از لگن تا مچ پا بکشید، این خط به‌جای اینکه از وسط زانو بگذرد، از قسمت بیرونی زانو عبور می‌کند. اصطلاح پزشکی برای پای ضربدری ژنو والگوم (Genu valgum) است.

 

 

پای ضربدری در بزرگسالان باعث ایجاد چه مشکلی می‌شود؟

پای ضربدری، تراز نادرست مفصل زانو است. این مشکل در بزرگسالان، می‌تواند منجر به درد زانو و از بین رفتن زودرس مفصل زانو شود.

 

چه چیزی منجر به پای ضربدری می‌شود؟

دلایل زیادی برای ژنو والگوم (زانوی ضربدری) وجود دارند. اکثر این موارد مادرزادی هستند که در آن افراد با بدشکلی پا متولد می‌شوند و این موضوع با گذشت زمان قابل‌توجه‌تر می‌شود. آسیب به صفحه رشد در دوران کودکی نیز می‌تواند منجر به ضربدری شدن زانوها شود. پاهای ضربدری را می‌توان با جراحی اصلاح کرد. تکنیک جراحی مورداستفاده ممکن است بسته به سن فرد متفاوت باشد.

 

پای ضربدری چه تأثیری بر روی زانو، لگن و مچ پا دارد؟

پای ضربدری می‌تواند باعث خارج شدن کاسه زانو از موقعیت خود شود که باعث افزایش فشار و درد در جلوی زانو می‌شود. زانوی ضربدری فشارهای زیادی را به قسمت خارجی (سمت جانبی) زانو وارد می‌کند و باعث درد اضافی زانو می‌شود. این فشارها اغلب منجر به آرتروز زانو می‌شوند. پای ضربدری اغلب با چرخش غیرطبیعی لگن همراه است که می‌تواند باعث درد لگن شود.  درصورت انجام هرگونه جراحی اصلاحی، چرخش لگن باید تشخیص داده شود و مورد توجه قرار گیرد. در پاهای ضربدری، مچ پاها برای صاف نگه‌ داشتن پا بر روی زمین، بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرند. درواقع مچ پا و پا باید ناترازی زانو را جبران کنند که این امر اغلب منجر به درد مچ پا می‌شود.

 

 

پای ضربدری و درد لگن و کمردرد دارم. آیا ارتباطی بین این‌ها وجود دارد؟

پای ضربدری می‌تواند با درد لگن و کمر همراه باشد و اصلاح تغییر شکل، اغلب این درد را کاهش می‌دهد. اگر بیمار اضافه‌وزن داشته باشد و پاهای او ضربدری باشند، کاهش وزن می‌تواند به درد لگن و کمر او کمک کند. پاهای ضربدری می‌توانند باعث تفاوت در طول پاها شوند. اختلاف طول پاها نیز اغلب منجر به درد لگن و کمر می‌شود. برابر کردن طول پاها به درمان درد کمک می‌کند. دستیابی به طول یکسان پاها در فرایند درمان در نظر گرفته می‌شود.

 

آیا ناپایداری کاسه زانوی من به‌علت پای ضربدری‌ است؟

بله، پای ضربدری اغلب با ناهنجاری یا ناپایداری کشکک زانو همراه است. البته علائم آن می‌توانند از درد کاسه زانو گرفته تا دررفتگی کشکک زانو متفاوت باشند. به این وضعیت، ناپایداری پیچیده کشکک فمورال گفته می‌شود. برای اصلاح تراز کشکک و درد زانو، باید هم جهت کشش تاندون کشکک و هم خود پای ضربدری را اصلاح کرد.

 

آیا پای ضربدری با گذشت زمان بدتر می‌شود؟

بدشکلی می‌تواند با گذشت زمان بدتر شود. در کودکان، تغییر شکل می‌تواند با رشد آن‌ها بدتر شود. اگر فرد آرتروز داشته باشد، بدشکلی می‌تواند باعث فرسودگی بیشتر مفصل شود. در بزرگسالان ممکن است رباط‌های داخلی زانو کشیده شوند و بدشکلی بیشتری ایجاد کنند. رفع زودهنگام این عارضه، از پیشرفت آن جلوگیری می‌کند.

 

آیا به‌ غیر از جراحی روش دیگری برای درمان پای ضربدری وجود دارد؟

بهترین درمان غیرجراحی برای بیماران مبتلا به پای ضربدری، انجام اقداماتی است که منجر به کاهش خطر پیشرفت آرتروز زانو می‌شود. این اقدامات شامل حفظ وزن طبیعی بدن، حفظ تناسب اندام در حین پرهیز از فعالیت‌های پرفشار (دویدن، فوتبال، تنیس، بسکتبال و غیره) و استفاده از زانوبند کاهنده فشار درصورت وجود آرتروز است. این درمان‌ها تغییر شکل زانو را اصلاح نمی‌کنند، اما به کند کردن پیشرفت آسیب مفصل کمک می‌کنند.

اگر شرایط شما باعث ایجاد مشکلات جسمی یا عاطفی شده یا شما را در معرض خطر ابتلا به آرتروز زودرس یا سایر عوارض قرار داده‌اند، ممکن است جراحی توصیه شود. برای اطلاع از بهترین درمان برای شما با دکتر علیرضا امین جواهری مشورت کنید.

 

آیا اصلاح پای ضربدری برای من مناسب است؟

انتخاب روش مناسب، برای بیمار مناسب بسیار مهم است. به‌طور معمول، بهترین کاندیدهای جراحی زانو دارای معیارهای زیر هستند:

 

• نسبتاً جوان هستند (زیر 60 سال).
• اضافه‌وزن ندارند.
• سیگار نمی‌کشند.
• قادر به انجام دوره فیزیوتراپی پس از جراحی هستند.
• می‌توانند تحمل وزن را برای شش تا هشت هفته پس از جراحی محدود کنند.

دکتر امین جواهری می‌تواند در طی ویزیت حضوری، امکان جراحی استئوتومی برای شما را بررسی کند. اگر تشخیص دهد که این جراحی برای شما نیست، ممکن است در عوض کاندیدای جراحی تعویض جزئی یا کامل مفصل زانو باشید. تعویض مفصل زانو می‌تواند نتایج بهتری را برای افراد مسن مبتلا به آرتروز یا افراد جوان‌تر مبتلا به آرتروز شدید به همراه داشته باشد.

 

انواع جراحی‌های درمان پای ضربدری

دو عمل جراحی اصلی برای درمان پای ضربدری وجود دارند: استئوتومی دیستال فمورال (DFO) و DFO همراه با استئوتومی تیبیا.

 

استئوتومی دیستال فمورال (DFO)

در استئوتومی دیستال فمورال یا  دی اف او، جراح با ایجاد بریدگی در استخوان ران، درست در بالای زانو، نسبت به تغییر شکل استخوان و تنظیم مجدد اندام اقدام می‌کند. این جراحی استخوانی با یک صفحه قوی و پیچ‌هایی که در عمق پوست و ماهیچه قرار می‌گیرند، تثبیت می‌شود. بیماران حدود دو شب پس از جراحی در بیمارستان بستری می‌شوند. توانبخشی بلافاصله با تحمل وزن جزئی و تمرینات دامنه حرکتی شروع می‌شود و تا چند هفته ادامه می‌یابد.

 

DFO همراه با استئوتومی تیبیا

هنگامی‌ که میزان تغییر شکل زانو زیاد است (بالاتر از 12 درجه)، بیمار معمولاً به استئوتومی هم‌زمان استخوان ران و درشت‌نی نیاز دارد. استئوتومی دیستال فمورال همان است که در بالا توضیح داده شد. استئوتومی تیبیا نیز قسمتی از خمیدگی را که از ساق پا منشأ می‌گیرد، اصلاح می‌کند. گاهی‌اوقات این استئوتومی با یک صفحه و پیچ‌هایی شبیه به عمل DFO ‌ثابت می‌شود. در مواقع دیگر استئوتومی تیبیا با میله‌گذاری اینترامدولاری ثابت می‌شود. تصمیم‌گیری در این خصوص بر اساس برنامه‌ریزی دقیق قبل از عمل و تجزیه‌وتحلیل شکل استخوان‌ها انجام می‌شود.

همانند استئوتومی دیستال فمورال، بیمارانی که تحت عمل جراحی استخوان ران و تیبیا قرار می‌گیرند، حدود دو شب پس از جراحی در بیمارستان بستری می‌شوند. توانبخشی بلافاصله با تحمل وزن جزئی و تمرینات دامنه حرکتی شروع می‌شود و تا چند هفته ادامه می‌یابد. زمان بهبودی در این جراحی ترکیبی تغییری نمی‌کند.

 

عکس‌برداری با اشعه ایکس از جلو به عقب، در یک بیمار با زاویه خمیدگی 9 درجه در پای راست (سمت چپ در تصویر) و زاویه 17 درجه در پای چپ. اصلاح پای سمت راست با استئوتومی فمور امکان‌پذیر بود، اما پای سمت چپ به استئوتومی فمور و تیبیای ترکیبی و استفاده از پلیت نیاز داشت.

 

در تصویر بالا، بیمار دارای انحراف یا خمیدگی در وسط استخوان‌های درشت‌نی (تیبیا) بود که با میله‌گذاری داخل‌مدولاری اصلاح شد. استخوان‌های ران با استئوتومی و استفاده از صفحات درمان شدند.

 

جراحی پای ضربدری

استئوتومی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در طول این روش، جراح یک گوه (برش) نازک از استخوان را از استخوان ران یا درشت‌نی جدا می‌کند. همان‌طور که توضیح داده شد تصمیم‌گیری درمورد اینکه کدام استخوان تحت جراحی قرار گیرد، بر اساس تصویربرداری اشعه ایکس که محل تغییر شکل را مشخص می‌کند، انجام می‌شود. پس از انجام برش، جراح استخوان‌ها را مجدداً تراز کرده و  از صفحات و پیچ‌ها برای نگه‌ داشتن استخوان‌ها در موقعیت جدیدشان استفاده می‌کند.

 

بعد از جراحی اصلاح پای ضربدری چه انتظاری می‌توان داشت؟

کمی درد و تورم پس از جراحی زانو طبیعی است. احساس ناراحتی را می‌توان با داروهای تجویزشده توسط پزشک، بالا بردن اندام و قرار دادن یخ کنترل کرد. دکتر امین جواهری دستورالعمل‌های دقیقی را برای بعد از عمل در اختیار شما قرار می‌دهد که باید در طول روند بهبودی به‌دقت دنبال شوند.

بعد از جراحی استئوتومی، برنامه توانبخشی‌ای را با یک فیزیوتراپ شروع خواهید کرد. شروع زودهنگام تمرینات تقویت عضلانی، حرکتی و تعادلی زانو، خطر عوارضی مانند آتروفی عضلانی و زخم طولانی را کاهش می‌دهد. باید تا زمانی که استخوان بهبود می‌یابد، تقریباً به مدت دو ماه از عصا استفاده کنید. همچنین ممکن است پزشک استفاده از بریس را برای شما تجویز کند.

 

آیا جراحی زانوی ضربدری در اواخر بیست‌سالگی امکان‌پذیر است؟

هیچ محدودیت سنی مشخصی برای جراحی اصلاحی زانو وجود ندارد. تکنیک جراحی مورداستفاده می‌تواند بسته به سن فرد متفاوت باشد. کودکان درصورت مراقبت صحیح  می‌توانند از رشد باقی‌مانده خود برای هدایت استخوان‌ها با جراحی جزئی استفاده کنند. بزرگسالان می‌توانند برای انجام اصلاح از جراحی استئوتومی بهره‌مند شوند. برای بیماران بالای شصت سال ممکن است نسبت به بیماران جوان‌تر نوع متفاوتی از استئوتومی انجام شود تا از بهبودی به‌موقع اطمینان حاصل شود. برای بیماران مسن‌تر مبتلا به آرتروز اغلب جراحی تعویض مفصل زانو انجام می‌شود تا هر دو مشکل هم‌زمان درمان شوند. برای تعیین بهترین روش درمانی، مشورت با پزشک امری ضروری است.

 

به‌طور کلی، بیماران می‌توانند 8 تا 12 هفته پس از جراحی، راه رفتن بدون کمک را شروع کنند. بهبودی کامل پس از استئوتومی می‌تواند از 6 ماه تا یک سال کامل طول بکشد. 

مطالعه بیشتر: بهترین جراح زانوی ضربدری چه ویژگی‌هایی دارد؟

هزینه جراحی پای ضربدری

اطلاع از هزینه و تأمین مالی نکات مهمی هستند که قبل از جراحی باید در نظر گرفته شوند. دکتر امین جواهری تخمین هزینه دقیقی را برای کمک به برنامه‌ریزی برای جراحی در اختیار شما قرار می‌دهد. هزینه‌های موردانتظار شامل عکس‌برداری با اشعه ایکس، هزینه‌های بیمارستان، تجهیزات پزشکی، فیزیوتراپی، ویزیت‌ها و موارد دیگرند. بیمه شما ممکن است تمام یا بخشی از هزینه عمل را پوشش دهد. برای اطلاع دقیق‌تر می‌توانید با شرکت بیمه خود در این خصوص تماس بگیرید.

دکتر امین جواهری متعهد است که با قیمت بهینه، بهترین درمان را برای شما ارائه کند. برای اطلاع از هزینه جراحی زانو و گزینه‌های مالی پیش روی خود می‌توانید با مطب دکتر جواهری تماس بگیرید.